Süt ve süt ürünlerinin içindeki antibiyotik kalıntıları

Tüm dünyada hayvancılık sektöründe her yıl yaklaşık 65000 ton antibiyotik kullanılmaktadır. 

Antibiyotikler:

1.    Fazla tahıl içerikli yemle beslenme sonucu bağırsak florası bozulan ve ishal olan hayvanların tedavisinde

2.    Sıkışık, pis, doğal olmayan ortamlarda yetişen hayvanlarda hastalık gelişmesini önelemek için profilaktik olarak 

3.   Sığır büyüme hormonu rBGH verilen hayvanların sık meme iltihabı (mastit) tedavisinde 

4.    Hayvanalrın daha hızlı büyümesi ve kilo alması için kullanılmaktadır. 

Antibiyotik kullanımı ilk 1960’larda bildirilmiş; 2000 senesinden kullanım ve kalıntı miktarı giderek artmıştır. Tüm kıtalarda ve pek çok ülkede yapılan çalışmalarda sütlerde antibiyotik kalıntısına rastlanılmaktadır. Kalıntılar daha çok inek sütünde gösterilmekle birlikte, koyun ve keçi sütünde de bulunmaktadır.

Kalıntısı saptanan antibiyotikler: beta laktam antibiyotikler (%37), tetrasiklinler (%14), kinolonlar (%14),
sülfonamidler (%13), aminoglikozidler (%10) ve diğerleri ( %12). 

Hayvana verilen antibiyotiğin % 20 ila 70’ i süte geçebilmektedir. Ayrıca dışkı ve idrarla atılmakta ve toprağa ve kaynak sularına karışmaktadır. 

Sütün içindeki antibiyotikler aynı antibiyotik almış gibi etkilerini gösterir: bağırsak florası bozulur, yararlı bakteriler ölür, zararlı bakterilerin sayısı artar, antibiyotik direnci gelişir, alerjilere zemin oluşur. (Disbiyozis üzerine daha fazla bilgi için tıklayınız)

Gümünüzde giderek daha fazla görülen süt alerjilerinin bir nedeni de sütün içindeki antibiyotik kalıntılarıdır. 

Antibiyotik riski gelişimi insanın kendisine olduğu kadar etrafı için de bir problemdir. Tüm dünyada pek çok bakteriyel enfeksiyonun tedavisinde basit antibiyotikler yetmemekte, daha güçlü antibiyotikler kullanılmakta ve sırasında bu antibiyotikler de yetersiz kalmaktadır. Yeni antibiyotik keşfi/üretimi bu direnç ile baş edebilecek hızda değildir. 

Teorik olarak antibiyotik verildikten sonra , antibiyotik tedavisi kesilene kadar hayvanlardan alınan sütün atılması gerekmektedir. Ancak süt örnekleri durumun böyle olmadığını göstermektedir. 

Antibiyotik kalıntıları kaynatma, sterilzasyon, pastörizasyon, UHT, dondurma ve fermentasyona dirençlidir, düzeyleri düşmez.

Kaynakça:

1. Veterinary Drug Residues in Food-animal Products: Its Risk Factors and Potential Effects on Public Health
2. Bu yazıda 248 referans var:  Sachi S, Ferdous J, Sikder MH, Azizul K Hussani SM.
   Antibiotic residues in milk: Past, present, and future. J Adv Vet Anim Res. 2019;6(3):315–332. Published 2019
   Jul 11. doi:10.5455/javar.2019.f350
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
4. Antibiotics in Milk A Review – ScienceDirect JL Albright – ‎1961
5. The Truth About milk and antibiotics