Histamin intoleransı, migren ve gerilim tipi baş ağrısı

Histamin intoleransı, besinlerle alınan histaminin bağırsaklarda yıkılamaması sonucu kanda düzeylerinin yükselerek bulgulara neden olmasıdır.

Sindirim sistemi yakınmaları, alerji benzeri yakınmalar, çarpıntı ve solunumla ilgili yakınmalar ile birlikte en sık görülen yakınmalar baş ağrısıdır.

Baş ağrıları, migren veya gerilim tipi baş ağrısı şeklinde olabilir; çoğunlukla ikisi bir arada olur.

Yakınmalar genellikle yemek yedikten veya belli içecekleri içtikten sonra 20 dakika içinde başlar. Bazı hastalarda bu süre 1-2 saati veya nadiren 24 saati bulabilir.

Baş ağrısı başladıktan sonra 2-3 saat içinde geriler, nadiren ağrılar 24 saate kadar uzayabilir.

Stresli zamanlarda, uykusuzlukta ve adet zamanları yakınmalar daha şiddetli seyreder. Adet zamanı, histamin intoleransına bağlı karın ağrısı ve kasılma yakınması da daha şiddetli olur. Hem histamin intoleransı, hem de migren ve gerilim tipi baş ağrıları kadınlarda daha sıktır.

Çalışmalarda kronik baş ağrısı veya migreni olan hastaların önemli çoğunluğunun DAO (diaminoksidaz) düzeyleri düşük çıkmıştır.

Hastalar düşük histaminli beslendiklerinde veya ağızdan DAO takviyesi aldıklarında ağrı sıklık, süre ve şiddetinde belirgin azalma olmuştur. Beş hastadan birinin hiç yakınması kalmamıştır.

Alkol ve meteboliti aldehid dehidrojenaz DAO enzimini bloke ederek, çalışmaz hale getirir, histamin düzeyleri belirgin olarak artar.

Hastaların ilk fark ettikleri kımızı şarap tüketimi sonrası migren ve diğer baş ağrılarının şiddetlendiğidir. Kırmızı şarabın içerdiği diğer maddeler (sülfit, diğer biyojenik aminler) ve beraber yenen besinler ( örn peynir ve içindeki tiramin) buna katkıda bulunabilir.

Histamin intoleransı olan hastaların fark edebildiği diğer bir durumda, yemek sonrası kimsenin hastalanmadığı, kendilerinin hastalandığıdır. Yakınmalar alerjiye benzerse genellikle alerji, bulantı kusma ile seyrederse besin zehirlenmesi/mikrobik süreçler düşünülür.

Hastalar evde yedikleri zaman daha rahattır; dışarıda yemek baş ağrısı ile birlikte diğer tüm histamin intoleransı bulgularını tetikleyebilir. Bunun nedeni, birden çok çeşit yemek, yemeklere konan katkı maddeleri, meze benzeri yiyeceklerin dışarıda bekletilmesi, kola, ayran vb içeceklerin içilmesi, ekmek ve diğer gluten içeren besinlerin tüketilmesi, yukarıda söylendiği gibi alkol alınması, tatlı yenmesi ve çay-kahve içilmesidir.

Bu kısa süreli etkilerin yanında histamin intoleransı uzun süre devam ettiğinde kronik enflamasyon ve oksidatif strese neden olabilir. Bir de histamin intoleransının neden ortaya çıktığı önemlidir:

1. Bağırsak problemleri/hastalıkları: bağırsakları etkileyen tüm hastalıklar histamin intoleransına zemin hazırlayabilir: Çölyak hastalığı, non çölyak gluten/buğday hassasiyeti, enflamatuar bağırsak hastalıkları, SIBO.
2. Bağırsak florası değişiklikleri, disbiyozis ve artmış bağırsak geçirgenliği: Uzun süreli antibiyotik kullanımı, ağır stres, Batı tipi beslenme tek başlarına veya bir arada DAO üretimini sekteye uğratabilir.
3. Hormonal değişiklikler: Adet zamanı oluşan değişiklikler ve menopoza girerken ve menopoz sonrası değişikler var olan histamin intoleransı bulgularını artırır.
4. Kronik stres
5. Hareketsizlik
6. Fazla kilo/obezite
7. Genetik yatkınlık: Ailesinde migren, alerji veya fibromiyalji olan hastaların DAO düzeylerinin düşük olması olasıdır. Bu durum kadınlarda çok daha önemli bir faktördür.

Bunların dışında yetersiz omega-3 özellikle DHA alım azlığı (beraberinde omega-6 alımı fazla olması ile), baş ağrısı ve migren ağrılarının ortaya çıkmasına neden olabilir. Hem ağrılara hem de histamin intoleransına iyi gelmeyen diğer bir faktör de karbonhidratlar özellikle şekerler ve fruktozdur. Tüm şekerler ve karbonhidratlar fazla tüketildiğinde insülin direnci ve oksidatif strese neden olur. Sonucunda kronik enflamasyona neden olur, beraberinde vücutta stres cevabını ortaya çıkarırlar. Oluşan stres yanıtı hem enflamasyonu artırır, hem de mast hücrelerinden histamin salınmasına neden olur. Histamin intoleransı olan hastaların çoğunda laktoz ve/veya fruktoz intoleransı vardır; dolayısı ile fazla fruktoz, fruktan ve şeker tüketmek, özellikle mide bağırsak yakınmalarına iyi gelmez. Tüketilen fazla fruktoz bağırsaklarda triptofan emilimini etkileyerek serotonin düzeylerinde düşmeye neden olur. Son olarak da tüketilen fazla şekerler/unlar/yüksek fruktozlu mısır şurubu ürünleri, bağırsak bakterilerinin dengesini bozar, patojen (hastalık yapan) bakterilerin sayısının artmasına neden olur.

Histamin intoleransı ile birlikte migren ve/veya gerilim tipi baş ağrınız varsa:

1. Mide bağırsak yakınmaları ile birlikte geçmeyen migren veya baş ağrısı varsa, doktorunuzdan çölyak hastalığı ve non çölyak gluten hassasiyeti araştırılmasını isteyin. Çölyak hastalığı için antigliadin İgA ve İgG antikorlar, antidokutransglutaminaz İgA ve İgG antikorlar ve antiendomizyal antikorlar İgA ve İgG antikorlar bakılır. Bunların negatif veya sınırda olması halinde nonçölyak gluten/buğday hassasiyeti düşünülür.
2. Non çölyak gluten/buğday hassasiyetinde artmış bağırsak geçirgenliği zonulin kan düzeyleri ile gösterilebilir.
3. Histamin intoleransı klinik ile birlikte serum histamin ve DAO düzeyleri ile konur. Genetik düşünülüyorsa DAO gen mutasyonuna bakılabilir.
4. Histamin içeriği düşük olacak şekilde beslenin. Histamin içeriği yüksek ve histamin salınmasına neden olan besinleri bu listede bulabilirsiniz.
5. Histamin düzeylerinizi yükseltmeden DAO düzeylerinizi artırmaya çalışın.
6. Baş ağrısı geliştiğinde bu listedeki ilaçları kullanmamaya çalışın.
7. Baş ağrısı geçmiyorsa yine bu listedeki ilaçlardan kullanıyorsanız doktorunuzla görüşün, alternatif veya daha düşük dozda tedavi seçeneğini araştırın.
8. Baş ağrıları ve histamin intoleransı bazen vitamin ve mineral eksiklikleri ile beraber seyreder. Bir dahiliye uzmanı ile görüşerek eksikliğiniz olup olmadığının araştırılmasını isteyin, beslenmenizi ona göre düzenleyin.
9. Baş ağrısı/migren ve gluten hassasiyeti için beslenme önerilerini burada bulabilirsiniz.
10. Histamin intoleransı ve migren bir arada olunca balık yemek bir problem olabilir. Önerilerimi burada bulabilirsiniz.

Referanslar:

1. Griauzdaitė K, Maselis K, Žvirblienė A, Vaitkus A, Jančiauskas D, Banaitytė-Baleišienė I, Kupčinskas L, Rastenytė D. Associations between migraine, celiac disease, non-celiac gluten sensitivity and activity of diamine oxidase. Med Hypotheses. 2020 Sep;142:109738. doi: 10.1016/j.mehy.2020.109738. Epub 2020 Apr 11. PMID: 32416409. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32416409//
2. Izquierdo-Casas J, Comas-Basté O, Latorre-Moratalla ML, Lorente-Gascón M, Duelo A, Vidal-Carou MC, Soler-Singla L. Low serum diamine oxidase (DAO) activity levels in patients with migraine. J Physiol Biochem. 2018 Feb;74(1):93-99. doi: 10.1007/s13105-017-0571-3. Epub 2017 Jun 17. PMID: 28624934. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28624934//
3. Izquierdo-Casas J, Comas-Basté O, Latorre-Moratalla ML, Lorente-Gascón M, Duelo A, Soler-Singla L, Vidal-Carou MC. Diamine oxidase (DAO) supplement reduces headache in episodic migraine patients with DAO deficiency: A randomized double-blind trial. Clin Nutr. 2019 Feb;38(1):152-158. doi: 10.1016/j.clnu.2018.01.013. Epub 2018 Feb 15. PMID: 29475774. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29475774//
4. García-Martín E, Martínez C, Serrador M, Alonso-Navarro H, Ayuso P, Navacerrada F, Agúndez JA, Jiménez-Jiménez FJ. Diamine oxidase rs10156191 and rs2052129 variants are associated with the risk for migraine. Headache. 2015 Feb;55(2):276-86. doi: 10.1111/head.12493. Epub 2015 Jan 22. PMID: 25612138. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25612138//
5. Wantke F, Götz M, Jarisch R. Histamine-free diet: treatment of choice for histamine-induced food intolerance and supporting treatment for chronic headaches. Clin Exp Allergy. 1993 Dec;23(12):982-5. doi: 10.1111/j.1365-2222.1993.tb00287.x. PMID: 10779289. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10779289/
6. Comas-Basté O, Sánchez-Pérez S, Veciana-Nogués MT, Latorre-Moratalla M, Vidal-Carou MDC. Histamine Intolerance: The Current State of the Art. Biomolecules. 2020;10(8):1181. Published 2020 Aug 14. doi:10.3390/biom10081181 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7463562//
7. Schnedl WJ, Lackner S, Enko D, Schenk M, Holasek SJ, Mangge H. Evaluation of symptoms and symptom combinations in histamine intolerance. Intest Res. 2019;17(3):427-433.  doi:10.5217/ir.2018.00152 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6667364//
8. https://www.histaminintoleranz.ch/downloads/SIGHI-Leaflet_HistamineEliminationDiet.pdf
9. Jarisch R, Wantke F. Wine and headache. Int Arch Allergy Immunol. 1996 May;110(1):7-12. doi: 10.1159/000237304. PMID: 8645981.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8645981/
10. Razeghi Jahromi S, Ghorbani Z, Martelletti P, Lampl C, Togha M; School of Advanced Studies of the European Headache Federation (EHF-SAS). Association of diet and headache. J Headache Pain. 2019 Nov 14;20(1):106. doi: 10.1186/s10194-019-1057-1. PMID: 31726975; PMCID: PMC6854770. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31726975//
11. Sánchez-Pérez S, Comas-Basté O, Rabell-González J, Veciana-Nogués MT, Latorre-Moratalla ML, Vidal-Carou MC. Biogenic Amines in Plant-Origin Foods: Are They Frequently Underestimated in Low-Histamine Diets? Foods. 2018 Dec 14;7(12):205. doi: 10.3390/foods7120205. PMID: 30558197; PMCID: PMC6306728. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6306728/7