D vitamini düzeylerimiz neden düşük?

D vitamini düzeylerinin düşmesine pek çok etken katkıda bulunur.

Yazın (bahar sonundan sonbahar başına kadar) öğlen saatlerinde vücudun %40’ının  20 dakika boyunca direkt güneş ışığına maruz kalması D vitamini düzeylerinin düşmemesini sağlar.

• Ekvatordan uzak yaşamak
• Kış ve kış sonu mevsimi
• Kadın olmak
• Tesettür giyinmek
• Ofis/plaza ‘da çalışmak
• Hava kirliliği
• Güneş kremi kullanmak
• Sokağa az çıkmak (pandemi ve sokağa çıkma yasakları)
• Doğada az zaman geçirmek
• Prematüre doğum
• 60 yaş üstünde olmak
• Koyu tenli olmak
• Fazla kilolu/obez olmak
• Alkolizm
• Uzun süre hastanede kalmak
• Yatalak olmak
• Bakım evinde yaşamak
• Bağırsaklardan D vitamini emiliminin düşük olması
  • Çölyak hastalığı
  • Non çölyak/gluten buğday hassasiyeti
  • Kısa bağırsak sendromu
  • Mide küçültme ameliyatı
  • Enflamatuar bağırsak hastalıkları ( Crohn hastalığı, ülseratif kolit)
  • Kronik pankreas yetersizliği
  • Kistik fibroz
• Vücutta azalmış aktif D vitamini sentezi
  • Siroz
  • Karaciğer hastalığı
  • Karaciğer yetmezliği
  • Paratiroid hastalıkları
  • Böbrek yetersizliği
  • Genetik defektler
• Karaciğerde artmış yıkım (aşağıya bakınız)
• Granülomatöz hastalıklar: tüberküloz, sarkoidoz, histoplazmoz

Beslenme

• Balık tüketmemek / az tüketmek
• Hayvansal besin tüketmemek
• Günlük DYA tüketimi az olmak
• Batı tipi beslenmek

Bazı ilaçlar uzun süreli kullanım sonrasında D vitamini düzeylerinde düşmeye neden olabilir:

• Bağırsaklardan azalmış emilime yol açan ilaçlar:
  •  Müshiller
  • Kolesterol emilimini azaltan ilaçlar (kolestriramin, kolestipol)
  • Orlistat
• Karaciğerde artmış yıkıma yol açan ilaçlar:
  • Deksametazon, prednizon, diğer kortikosteroidler
  • Epilepsi ilaçları (fenobarbital, fenitoin, karbamazepin)
  • Tüberküloz tedavisi (rifampin, izoniazid)
  • Antibiyotikler (klotrimazol)
  • Tansiyon ilaçları (nifedipin)
  • Mide ilaçları (simetidin)
  • Kanser tedavisi ve anti östrojenler (siklofosfamid, taksol, tamoksifen)
  • İdrar söktürücü ilaçlar (spironolakton)
  • Mantar tedavisi (klotrimazol, ketokonazol)
• AIDS tedavisi( efavirenz, AZT)
• Kava kava
• St John’s wort  (sarı kantaron)

Referanslar:

1. Ne yiyeceğimi Şaşırdım , 2021.

2. Gröber U, Kisters K. Influence of drugs on vitamin D and calcium metabolism. Dermatoendocrinol. 2012;4(2):158-166. doi:10.4161/derm.20731 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3427195/pdf/de-4-158.pdf

3. Sizar O, Khare S, Goyal A, et al. Vitamin D Deficiency. [Updated 2021 Jan 3]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532266/