B vitaminleri, Homosistein ve Parkinson Hastalığı

Parkinson hastalığı, Alzheimer hastalığından sonra en sık görülen nörodejeneratif hastalıktır.

Genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesi ile beynin derin gri cevherinde dopamin sentezleyen hücrelerin kaybı Parkinson hastalığı bulgularını ortaya çıkarır. Bu harabiyetin önemli bir nedeni beyinde oksidatif stres artışıdır. Hasta Parkinson hastalığı bulguları ile hekime başvurduğunda dopaminerjik hücrelerdeki kaybın %70 düzeyinde olduğu düşünülmektedir.

Yaşlanmak, erkek olmak, kafa travması geçirmek, ağır metal, tarım ilaçları ve kimyasallara maruz kalmak ve süt ve süt ürünlerini fazla tüketmek Parkinson hastalığı riskini artırır.

Homosistein düzeylerinin yüksek olması  kalp damar hastalıkları ve nörodejeneratif hastalıklar, özellikle Parkinson hastalığı riskini belirgin olarak artırır. Homosistein tek karbon metabolizması döngüsünün son ürünü olduğu için bu döngüde kullanılan tüm kofaktörlerin eksikliği ve/veya enzimlerin mutasyonu homosistein düzeylerinde artışa neden olur. Homosistein düzeylerinde artışa neden olan eksik kofaktörler: B2, B6, B12 vitaminleri ve folik asit, betain, kolin ve çinkodur.

Yüksek homosistein değerleri, gri cevherdeki dopaminerjik hücre ölümlerini hızlandırır. Homosistein değerleri düşük olan hastaların Parkinson gelişim riski azalır. Homosistein değerlerinden bağımsız olarak da düşük B6 vitamini eksikliği Parkinson hastalığı riskini artırır; B6 vitamininden zengin beslenen hastaların riski tüketmeyenlerden azdır. B6 vitamini homosistein sentezinde kofaktör olarak kullanılması yanında önemli bir antioksidandır.

Homosistein döngüsünde homosistein tekrar metyonine dönüşürken iki vitamine ihtiyacı vardır: aktif folik asit (metiltetrahidrofolat, MTHF) ve B12 vitamini. Bu iki vitaminin eksikliğinde homosistein metyonine geri dönüştürülemez ve düzeyleri artar.

B12 vitamini eksikliğinde 5-MTHF, tetrahidrofolata (THF) dönüştürülemez. Bu durum metil tuzaklanması (methyl trap) olarak isimlendirilir.

Folik asit eksikliği bir yandan homosistein değerlerinde artışa neden olurken, bir yandan da çevresel toksinlere bağlı Parkinson hastalığı gelişim riskini artırır.

Homosistein yüksekliği, yüksek demir düzeyleri ile birlikte dopaminerjik hücrelerin toksinlere olan duyarlılığını artırır.

Homosistein düzeylerinin yükselmesinin önemli bir nedeni MTHFR (metil tetrahidrofolatredüktaz) enzimi mutasyonlarıdır. En sık saptanan mutasyonları MTHFR C677T ve MTHFR A1298C’dir. Ek olarak MTR A2756G mutasyonu da bulunabilir. (bu yazıda daha fazla bilgi bulabilirsiniz)

Parkinson hastalarında homosisteini yükselten diğer bir faktör hastaların almakta olduğu L Dopa tedavisidir. L-Dopa hem metil gruplarını kullanarak hem de B6 vitamini düzeylerini düşürerek homosistein düzeylerini yükseltebilir. Folik asit düzeyleri düşük hastalarda L Dopa daha yüksek homosistein düzeylerine yol açar, Entakopon gibi COMT-1 antagonistler ise homosistein düzeylerini düşürür. Uzun süreli L Dopa kullanımı sonrası ortaya çıkan yan etkilerden, özellikle davranış bozukluğundan yüksek homosistein düzeylerinin sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Yüksek homosistein düzeyleri:

• Beyinde oksidatif stres, nöroenflamasyon
• Subtantia nigrada dopaminerjik hücrelerin ölümü (özellikle beraberinde B6 vitamini alım azlığı/eksikliği varsa)
• Hipokampüslerde atrofi
• Kan beyin bariyeri geçirgenliğinde artış
• Beyin uyarılabilirliğinde artış, eksitotoksisite
• Bağırsak içi enflamasyon artışı
• Endotel ve damar hasarı sonucu beyin mikrobeslenmesini bozarak
•  Mitokondri şişmesi/harabiyeti ve mitokondri içi kalsiyum düzeyleri ve hücre içi oksidatif stres düzeylerinde artış, glutatyon ve süperoksit dismutaz enzimlerinde fonksiyon kaybı, A, C, E vitaminleri düzeyinde azalma yaparak

Parkinson hastalığı gelişim riskini artırır, tanı konulmuş hastalarda tedavi yanıtını düşürür, demans ve komplikasyon riskini artırır.

Homosistein düzeylerinin 20 umol/L’den yüksek olması Parkinson hastalığı gelişim riskini 9 kata yakın artırır.

Tiamin- B1 vitamini eksikliği, homosistein düzeylerinden bağımsız olarak Parkinson hastalığı riskini artırır.

Parkinson hastalığı gelişim riski bağırsak florası bozuk olan hastalarda daha yüksektir. Bunun bir nedeni de sağlıklı flora tarafından sentezlenen B1, B2, B3, B6, B12 ve folik asit düzeylerinin alımdan bağımsız olarak düşük olduğu, yetersiz alım halinde de bağırsak bakterilerinin ortamdaki B vitaminlerini kullanarak eksikliği artırması olabilir.

Kuruyemiş tüketimi fazla olan (E vitamininden zengin) ve yeterli B2, B3, beta karoten (A vitamini), C vitamini, çinko ve magnezyum alan hastaların Parkinson hastalığı gelişim riskinin azaldığı gösterilmiştir.

Hem hayvansal gıdalarla alınan A vitamini, hem de bitkilerle alınana karotenler dopaminerjik nöronlar ve bağırsaklardaki oksidatif stresi azaltabilirler. Ancak uzun süreli yüksek doz A vitamini takviyesi, aksine Parkinson hastalığı gelişim riskini artırır.

Fazla miktarda demir almak, özellikle yanında yeterli C vitamini alınmazsa Parkinson hastalığı riskini artırır.

Parkinson hastalarının D vitamini düzeyleri yaşıtlarından düşüktür.

Vitamin ve minerallerden bağımsız olarak fazla karbonhidrat tüketmek Parkinson hastalığı riskini artırabilir.  

Alkol oksidatif stresi arttırarak ve bağırsak geçirgenliği artışına neden olarak oksidatif stres ve bağırsak enflamasyonu riskini artırır.

Ürik asit oksidatif strese karşı süspansiyon görevi gördüğü için, yüksek homosistein değerleri ile birlikte düşük ürat düzeyleri motor bozukluklar ve yürüme güçlüğünün ortaya çıkma riskini artırır.

Uzun süreli folik asit takviyesi veya metilasyon desteği, demans ve bilişsel yavaşlama riskini düşürür.

*

• Ailenizde veya sizde  kardiyovasküler hastalıklar, Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, beyin damar hastalıkları, migren varsa homosistein düzeyleri ile birlikte B12 ve folik asit düzeylerinize baktırın. B6 vitamini düzeylerine de bakılabilir. Bu yazıyı okuyun.
• Parkinson hastalığı tanısı aldıysanız ve/veya L Dopa kullanıyorsanız hekiminizden homosistein, B6 ve B12 vitaminleri ve folik asit düzeylerine bakmasını isteyin.
• Homosistein düzeyleriniz yüksekse, B12 veya folik asit düzeyleriniz düşükse, metil B12 vitamini ve metil folat takviyesi veya metilasyon düzenleyici kombine takviyeleri (metil B12, B6, B2 vitaminleri, metil folat, kolin ve betain) kullanın. Metil B12 ve metil folat takviyesi aynı zamanda Parkinson hastalığına eşlik eden depresyon ve demans riskini azaltır.
• B12 vitamini ve folik asitten zengin beslenin.
• N asetil sistein (NAC) oksidatif stresi azaltarak ve homosistein düzeylerini düşürerek tedavi etkinliğini artırabilir ve demans gelişim riskini düşürebilir.
• Bağırsak bakterilerinize iyi bakın. Dışkı analizi ile zararlı bakterilerin artıp artmadığına bakabilirsiniz. Bol lifli ve polifenol içeriği zengin bitkisel besinlerle beslenin.
• Balık tüketin. Kızımızı et tüketimini azaltın.
• Süt ve süt ürünleri, özellikle inek sütü ürünleri tüketmeyin. Bu erkekler için daha da önemli.

Kaynaklar:

• Shen, L. Associations between B Vitamins and Parkinson’s Disease. Nutrients 2015, 7, 7197-7208. https://doi.org/10.3390/nu7095333
• Ishihara, L., & Brayne, C. (2005). A systematic review of nutritional risk factors of Parkinson’s disease. Nutrition Research Reviews, 18(2), 259-282. doi:10.1079/NRR2005108
• Finsterer J, Scorza CA, de Almeida AG, Rodrigues AM, Scorza FA. Parkinson’s disease: Research puts spotlight on thiamine deficiency and cardiovascular health. J Clin Neurosci. 2021 Nov;93:270-271. doi: 10.1016/j.jocn.2021.06.024. Epub 2021 Jun 21. PMID: 34167881.
• Rahnemayan S, Ahari SG, Rikhtegar R, Riyahifar S, Sanaie S. An umbrella review of systematic reviews with meta-analysis on the role of vitamins in Parkinson’s disease. Acta Neurol Belg. 2022 Aug 3. doi: 10.1007/s13760-022-02055-3. Epub ahead of print. PMID: 35920987.
• Sleeman I, Lawson RA, Yarnall AJ, et al. Urate and Homocysteine: Predicting Motor and Cognitive Changes in Newly Diagnosed Parkinson’s Disease. J Parkinsons Dis. 2019;9(2):351-359. doi:10.3233/JPD-181535
• Saadat P, Ahmadi Ahangar A, Samaei SE, et al. Serum Homocysteine Level in Parkinson’s Disease and Its Association with Duration, Cardinal Manifestation, and Severity of Disease. Parkinsons Dis. 2018;2018:5813084. Published 2018 May 2. doi:10.1155/2018/5813084
• Paul R, Borah A. L-DOPA-induced hyperhomocysteinemia in Parkinson’s disease: Elephant in the room. Biochim Biophys Acta. 2016 Sep;1860(9):1989-97. doi: 10.1016/j.bbagen.2016.06.018. Epub 2016 Jun 16. PMID: 27318154.
• Wei Z, Tiandong W, Yang L, Huaxing M, Guowen M, Yalan F, Xiaoyuan N. Parkinson’s Disease and Homocysteine: A Community-Based Study in a Folate and Vitamin B12 Deficient Population. Parkinsons Dis. 2016;2016:9539836. doi: 10.1155/2016/9539836. Epub 2016 Aug 31. PMID: 27656311; PMCID: PMC5021874.
• Dong B, Wu R. Plasma homocysteine, folate and vitamin B12 levels in Parkinson’s disease in China: A meta-analysis. Clin Neurol Neurosurg. 2020 Jan;188:105587. doi: 10.1016/j.clineuro.2019.105587. Epub 2019 Nov 4. PMID: 31733593.
• Murray LK, Jadavji NM. The role of one-carbon metabolism and homocysteine in Parkinson’s disease onset, pathology and mechanisms. Nutr Res Rev. 2019 Dec;32(2):218-230. doi: 10.1017/S0954422419000106. Epub 2019 Jul 15. PMID: 31303188.
• Martignoni E, Tassorelli C, Nappi G, Zangaglia R, Pacchetti C, Blandini F. Homocysteine and Parkinson’s disease: a dangerous liaison? J Neurol Sci. 2007 Jun 15;257(1-2):31-7. doi: 10.1016/j.jns.2007.01.028. Epub 2007 Mar 1. PMID: 17336337.
• Fan X, Zhang L, Li H, Chen G, Qi G, Ma X, Jin Y. Role of homocysteine in the development and progression of Parkinson’s disease. Ann Clin Transl Neurol. 2020 Nov;7(11):2332-2338. doi: 10.1002/acn3.51227. Epub 2020 Oct 21. PMID: 33085841; PMCID: PMC7664283.
• Zoccolella S, Lamberti SV, Iliceto G, Santamato A, Lamberti P, Logroscino G. Hyperhomocysteinemia in L-dopa treated patients with Parkinson’s disease: potential implications in cognitive dysfunction and dementia? Curr Med Chem. 2010;17(28):3253-61. doi: 10.2174/092986710792232012. PMID: 20666719.
• Tan AH, Lim SY, Lang AE. The microbiome-gut-brain axis in Parkinson disease – from basic research to the clinic. Nat Rev Neurol. 2022 Aug;18(8):476-495. doi: 10.1038/s41582-022-00681-2. Epub 2022 Jun 24. PMID: 35750883.