Yanan Ağız Sendromu

Bu sendromda 6 aydan uzun süren ağızda kuruma hissi ile birlikte ağız içi, damak, dilin üstünde; sanki sıcak bir içecek ile yanmış gibi yanma, karıncalanma, kamaşma hissi, metalik tat ve tat alma bozukluğu söz konusudur. Bazen yemekleri yerken tat bozukluğu da eşlik edebilir.

Nedeni tam bilinmemektedir. Bulgulardan

• Ağız içi mukoza epitel hücrelerinde inflamasyon
• Ağız içi disbiyozis
• Mast hücresi aktivasyonu sorumlu olabilir.

Mast hücresi aktivasyon sendromu ve uzun COVID’de normalden daha sık görülür. 

Ağız içi ve dil üstü epitelinin harabiyeti ve inflamasyonu ve/veya kranial sinir ve beyin sapı tutulumuna bağlı artmış duyarlılık  da söz konusudur. Özellikle yüzün duyusunu sağlayan trigeminal sinirde küçük lif polinöropatisi olabilir. Ek olarak beyin dopamin metabolizmasında problemler olabilir. 

Kadınlarda, özellikle menopoz sonrası daha sık görülür. Menopozla birlikte östrojen ve progesteron düzeylerindeki azalmaya bağlı tüm mukozal yüzeylerde kuruluk olabilir. 

Yanan ağız sendromu görülme riski yüksek hastalar: 

• Ağız içi hastalıkları (erozyon, atrofi, harita dil, liken planus)
• Diyabet ve diyabetik nöropati 
• Histamin intoleransı
• Atopi ve alerji
• Nikel alerjisi
• Hipotiroidi
• Sjögren sendromu
• Parkinson sendromu
• Gastroözofajial reflü
• Kemoterapi ve radyoterapi 
• Kaygı bozukluğu, depresyon, aleksitimi 
• Kronik stres  
• Demir , çinko, folik asit ve A, B1, B2, B6 ve B12 vitamini eksikliği 
• Sorbik asit, tarçın, propilen glikol ve benzoat intoleransı olabilir. 
• Çinko, kobalt, cıva, altın ve palladiuma karşı Tip IV alerji 
• Sigara içmek
• Fonksiyonel sindirim sistemi hastalıkları
• Fibromiyalji
• Hiperaktif mesane
• Kronik yorgunluk
• Otoimmün hastalıklar 

Diş macununda bulunan sodyum lauril sülfat yanan ağız sendromu gelişimini tetikleyebilir. PPI’lar başta mide koruyucu tedavi, paroksetin, ACE inhibitörü ve anjiotensin reseptör blokerleri, anti HIV tedaviler (nevirapin, efavirenz), levodopa ve topiramat kullanımı yanan ağız sendromuna neden olabilir.

Hastaların ağız içinde daha yüksek düzeyde kandida ve/veya enterobakterler ve klebsiella bulunabilir. 

Yanan ağız sendromu varsa ne yapmak gerekir?

1. Dahiliyeci veya nöroloğunuz ile görüşerek demir, çinko, D vitamini, folik asit, B12 vitamini eksikliği, hipotiroidi ve histamin intoleransı olup olmadığının değerlendirilmesini isteyin. 
2. BOL SU İÇİN, SUSUZ KALMAYIN!
3. Histamin listelerine dikkat edin.
4. Biyojenik amin listelerine dikkat edin.
5. Sigara içmeyin.
6. Alkol tüketmeyin.
7. Domates, portakal suyu, gazlı kutu içecekler ve kahve gibi asidik besinleri tüketmeyin. 
8. Baharatlı ve acı besin tüketiminizi azaltın. 
9. Alfa lipoik asit tüketimi/ takviyesi bulgulara iyi gelir. Ciğer, balık, deniz ürünleri, turpgiller, ıspanak, domates, pancar ve çimlendirilmiş baklagillerde bulunur. Her gün turpgillerden birisini tüketmeye çalışın. Takviye olarak da alabilirsiniz. 
10. Magnezyumdan zengin beslenin: Yeşillikler, enginar, bamya, kabak çekirdeği, badem ve diğer kuruyemişler, keten tohumu, balık ve deniz ürünleri. Takviye olarak da alabilirsiniz. 
11. Besinlerle aldığınız A vitaminini artırın: Balıklar, yumurta, ciğer, yeşil yapraklı sebzeler, biber, brokoli, balkabağı, tatlı patates, havuç, kavun, greyfurt.
12. E vitaminden zengin besinlerin tüketimini artırın: Zeytinyağı, kuruyemişler, tohumlar, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, avokado, balkabağı ve brokoli.
13. Demir ve B12 vitamininden zengin beslenin, hayvansal ürünleri tüketin. 
14. Çinko tüketiminizi artırın: Hayvansal besinler, kabak çekirdeği tüketin. 
15. Zeytinyağı tüketimini artırın. 
16. Besinlerle melatonin tüketiminizi artırın veya takviye alın.
17. Karbonatla ağzınızı çalkalayın, gargara yapın. 
18. Yanan ağız sendromu ile birlikte demir, B12 veya folik asit eksikliği varsa çölyak hastalığı  araştırılması yapılsın. Çölyak hastalığı olmadan non çölyak gluten/ buğday hassasiyeti sayılan vitamin ve minerallerin eksikliğini yapabilir.
19.  Doktorunuz trisiklik antidepresan (amitriptilin), pregabalin, gabapentin veya klonazepam başlayabilir. 
20. Stresle baş etmeyi öğrenin. Meditasyon ve yoga yapın.
21. Düzenli egzersiz yapın.
22. Stresle baş edemiyorsanız psikolojik yardım alın.