Dr.Banu Taşçı Fresko tarafından, kendisine ait www.banutascifresko.com adlı site üzerinden gerçekleştirilen internet ortamındaki faaliyetler kapsamında çerezler kullanılmaktadır.
Gizliliğe genel bakış
Folik Asit ve Beyin Sağlığı
Folik asit insan vücudunda çok önemli görevleri olan suda çözünen bir B vitaminidir, B9 vitamini olarak da isimlendirilir.
- DNA/RNA sentezi ve tamiri
- DNA metilasyonu (B2, B6, B12 vitaminleri ve kolin ile birlikte), beynin tek metil donörü s-adenozil metyonin (SAM) yapımında ve epigenetik reaksiyonlarda
- Alyuvarların ve diğer hücrelerin bütünlüğünün korunması
- Bağışıklık sisteminde
- Nörotransmitter (serotonin, dopamin, noradrenalin, melatonin) üretiminde
- Amino asit metabolizmasında
- Beyin hücreleri oligodendrositlerin sağ kalım ve farklılaşmasında
- Anne karnındaki bebeğin sinir sisteminin gelişiminde görev alır.
- Homosisteini metile ederek metyonine dönüştürür; homosistein düzeylerini düşürür.
Folik asit eksikliği nedenleri pek çoktur:
- Yeteri kadar sebze meyve yememek
- Batı tipi beslenmek
- Bağırsakta emilim problemi, ince bağırsak hastalıkları
- Artmış bağırsak geçirgenliği/disbiyozis
- Çölyak hastalığı
- Non çölyak gluten/buğday hassasiyeti
- B12 eksikliği
- Diyalize girmek
- Hemolitik anemi
- Morbid obezite
- Mide küçültme operasyonu geçirmek
- Kronik antiasit kullanımı
- Günlük aspirin, fenitoin, karbamazepin, valproat ve sülfasalazin kullanımı
- Östrojen/doğum kontrol hapı kullanımı
- Yüksek miktarda/sık alkol alımı
- Sigara içmek
- Yaşlanmak
- Uzun süre antibiyotik kullanmak
- Kronik NSAID kullanmak
- Antiepileptik tedavi almak
- Alkolizm
Folik asit eksikliğinde
- Kansızlık (megaloblastik anemi)
- Yaygın kas ağrısı, miyofasyal ağrı sendromu
- Huzursuz bacaklar sendromu
- Yorgunluk
- Kolay yorulma
- Depresyona eğilim, antidepresan tedaviye direnç, yaşlılık depresyonu
- Davranış bozukluğu
- Beyin sisi
- Uykusuzluk, derin uyku eksikliği
- Migren
- İnsülin direnci
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma, polinöropati
- Omurilik tutulumu (myelopati, subakut kombine dejenerasyon)
- Glosit (dilde kızarma ve yanma)
- Kemik erimesi
- Kolorektal kanser sıklığında artış
- Serotonin, dopamin, noradrenalin ve melatonin düzeylerinde düşme
- Homosistein düzeyleri yükselme ve sonucunda
- Kalp damar hastalıkları riskinde artış
- Beyin demir hastalıkları riskinde artış
- Vasküler demans riskinde artış
- Alzheimer hastalığı riskinde artış
- Subtantia nigrada dopaminerjik hücrelerin ölümü ve Parkinson hastalığı riskinde artış (özellikle beraberinde B6 vitamini alım azlığı/eksikliği varsa)
- Beyinde küçülme
- Kan beyin bariyeri geçirgenliğinde artış
- Beyin damarı çeperi endotel hücrelerinde harabiyet
- Ateroskleroz ve damar esnekliğinde azalma
- Beyin uyarılabilirliğinde artış
- Enflamasyonda artış
- Mitokondri şişmesi/harabiyeti ve oksidatif stres düzeylerinde artış
- Öğrenme, hafıza, konsantrasyon problemleri
- Penil damar cidarında harabiyet sonucu erektil disfonksiyon
DNA kırılmaları, DNA tamirinde aksama, genetik mutasyonların sayısında artış
Hamilelikte komplikasyonlar (plasenta problemleri, ölü doğum, düşük), bebekte nöral tüp defektleri (spina bifida, meningomiyelosel, anensefali), konuşma problemleri
Folik asit alımı artırıldığında veya takviye yapıldığında:
- Fibromiyalji, huzursuz bacaklar sendromu bulguları ve migren ataklarına (özellikle auralı migren) iyi gelir.
- Antidepresan tedaviye folik asit takviyesi eklemek depresyon skorlarını daha çabuk düşürür, tedavi yanıtını artırır, beyin sisi bulgularını geriletir.
- Beyin sisi ve bilişsel bozukluğu olan hastaların bulguları geriler, kendilerini yeniden normal gibi hissederler.
- Dikkat dağınıklığı ve konsantrasyon bozukluğu olan hastaların bulguları azalır.
Hamilelik, süt verme, erken çocukluk ve ergenlikte ihtiyaç artar.
B2 (riboflavin) ve B12 vitamini eksikliği, folik asit eksikliği etkilerini artırır.
B12 vitamini eksikliği olanlara yüksek doz folik asit vermek (B12 vitamini vermeden) bilişsel faaliyetlerin daha da bozulmasına yol açar.
Hamilelik öncesi ve hamilelik sırasında folik asit eksikliği nöral tüp defekti gelişimine neden olurken; hamilelikte gereğinden fazla folik asit takviyesi almak doğacak çocukta insülin direnci ve atopik dermatit riskini artırır. Bu nedenle hamilelikte mutlaka kadın doğum hekiminizin gözetiminde takviye kullanmanız önerilir.
Besinlerle alınan folik asit ince bağırsaklardan, bakterilerin ürettiği folik asit kalın bağırsaktan emilir. En çok folik asit üreten bakteriler Lactobacillus rheuteri, Enterococcus faecalis, Streptococcus thermophilus, Akkermancia muciniphilave Bifidobacterium çeşitleridir.
Folik asit düzeyi en yüksek besinler
- Yeşil renkli veya yeşil yapraklı sebzeler (brokoli, kuşkonmaz, avokado, Brüksel lahanası, ıspanak, roka, kale, marullar, bamya, yeşil biber), pancar, karnabahar
- Narenciye, muz, mango, papaya, kavun
- Karaciğer
- Baklagiller
- Deniz ürünleri
- Tohumlar
- Kuruyemiş
- Yumurta
Besinleri evde hazırlarken:
- Yüksek ısı besin içeriğini düşürür. Bitkisel besinlerin mümkün olanlarını mümkün olduğunca çiğ tüketmek (söğüş/salata) gerekir. Baklagilleri yüksek ısıda pişirmek gerektiği için folik asit düzeyleri pişme sonrası düşer. Hayvansal besinleri yüksek ısıda kızartarak pişirmeyin.
- Işık folik asit düzeylerini belirgin olarak düşürür; besinleri kısa süre içinde tüketmek, mümkün olmuyorsa buzdolabında ışık almayacak şekilde saklamak önemlidir.
- Hamileyken ciğer yemeyin (veya doktorunuza danışın) (Yüksek A vitamini düzeyleri nedeniyle)