Buğday Alerjisi

Buğday alerjisi, buğday proteinlerine  (amilaz tripsin inhibitörleri, lipit transfer proteinleri, gliadinler, düşük molekül ağırlıklı gliadin segmentleri) karşı gelişen Ig E antikorları aracılı alerjik yanıtlardır. Toplumun yaklaşık %1’inde olduğu düşünülmektedir. Gliadinlerin alerjik yanıtı uyarmak yanında, direkt olarak İgE moleküllerine bağlanabildiği de düşünülmektedir.

Buğday alerjisi olanlarda diğer tahıl proteinleri de alerjik yanıtı ortaya çıkarabilirler.

1. Besin alerjisi: Diğer gluten kaynaklı klinik tablolardan ayırmak kolay olmayabilir. Genellikle bebeklikte başlar, 5 yaşlarında geriler.

Bulguları klasik alerji bulgularıdır: şişme, kaşıntı, kızarıklık, hışıltılı solunum, nefes alma güçlüğü, nefes darlığı, şişlik, karın ağrısı, ishal.

Tanı deri prick testi ve serum buğday Ig E düzeyleri ile konur. Tedavide antihistaminikler veya kortizon kullanılabilir.

Hem gluten hem de gluten dışı (amilaz tripsin inhibitörleri, albümin, globülin) nedeniyle oluşabilir.

Fırıncı astımında aynı proteinler solunum yoluyla etki ederler.

Gluten moleküllerinin köpürücü ve su ve yağları birleştirici (emülsifiye edici) özellikleri nedeniyle hem besin endüstrisinde (sosis, şarküteri vb) hem de kozmetik endüstrisinde  (sabun, şampuan, krem) kullanılmaktadır. Bu ürünler de buğday alerjisi klinik bulgularını ortaya çıkarabilirler.

Bazı hastalarda deri bulguları görülmeden yemek borusu tutulumu ve mide tutulumu  (eozinofilik özofajit ve eozinofilik gastrit).

İgE moleküllerinin mast hücrelere bağlanması sonucu histamin (ve diğer kimyasallar) ortama salınır; histamin tek başına artmış bağırsak geçirgenliği dahil pek çok yakınmaya neden olabilir.

2. Buğdaya bağımlı egzersiz sonrası anafilaksi: Buğday içeren besinler tüketildikten 1 ila 4 saat sonra egzersiz yapan bazı kimselerde alerji bulguları ortaya çıkabilir: Kaşıntı, ürtiker (kurdeşen, anjiyo ödem, nefes darlığı, tansiyon düşmesi, sindirim sistemi bulguları, ekstrem durumlarda anafilaksi görülebilir.

Özellikle egzersiz öncesi gluten/buğday/ tahıl tüketilmemeye, gluten içeren kozmetik kullanılmamasına dikkat edilmelidir.

Egzersizin bağırsak osmolaritesinde değişikliğe neden olduğu, ayrıca alerjenlerin geçişini, kan akımını ve mast hücrelerinden histamin salınımına neden olduğu varsayılmaktadır.

3. Solunum alerjisi: Fırıncı astımı ve/veya alerjik rinit şeklinde görülebilir; buğday içeren unların solunmasıyla ortaya çıkarlar.

Prick testi ve buğday/gluten İgE düzeylerine bakılarak tanı konur. Solunum alerjisine neden olan 100’den fazla buğday/tahıl proteini tespit edilmiştir( buğday rüşeymi agglütinini, peroksidaz, tioredoksin, amilazlar, lipit transfer proteinleri, omega, alfa, beta ve gama gliadinler ve gluteninler; en sık rastlanan alerjik etken amilaz tripsin inhibitörleridir.

4. Kontakt ürtiker: Daha önce alerjik yanıt gelişmiş bir moleküle temas sonrasında ortaya çıkan klinik tablodur. Kaşıntı, kızarıklık, ödem, anjiyo ödem, ürtiker (kurdeşen) görülebilir. Temas yerinden uzakta gözlerde konjunktivit, rinit ve solumun yakınmaları görülebilir. Ekstrem durumlarda anafilaksi görülebilir.

Gluten/buğday içeren ürünlerin ellenmesi ve kozmetik ürünlerin kullanılması da benzer bulgulara neden olabilir.

Hastaların önemli bölümünde nikele karşı gecikmiş duyarlılık da mevcuttur,; bu nedenle glütensiz beslenmemenin yanında gluten free hazır gıdaları tüketmemek, hem de düşük nikel içerikli beslenmek  önemlidir.

Hastalarda

-Buğday spesifik IgE

-Omega -5 gliadin spesiifik IgE

-Lipit transfer proteini spesifik İgE pozitif olabilir.

-Nikel alerjisi için patch test veya LTT testi yapılabilir. 

Referanslar

1. Pathogenesis of Celiac Disease and Other Gluten Related Disorders in Wheat and Strategies for Mitigating Them. Sharma N, Bhatia S, Chunduri V, et al.  Front Nutr. 2020;7:6.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32118025/
2. Gluten and Wheat Sensitivities – an Overview http://www.trilliumfitness.co.uk/wp-content/uploads/2016/03/Scherf-2016-Gluten.pdf
3. Modern diagnosis of celiac disease and relevant differential diagnoses in the case of cereal intolerance https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4479435
4. Czaja-Bulsa G, Bulsa M. What Do We Know Now about IgE-Mediated Wheat Allergy in Children?. Nutrients. 2017;9(1):35. Published 2017 Jan 4. doi:10.3390/nu9010035
5. D’Alcamo A, Mansueto P, Soresi M, et al. Contact Dermatitis Due to Nickel Allergy in Patients Suffering from Non-Celiac Wheat Sensitivity. Nutrients. 2017;9(2):103. Published 2017 Feb 2. doi:10.3390/nu9020103