Çocukluk Çağı Travmaları

Travma, bir kişinin ruhsal ve fiziksel bütünlüğünü tehdit altına sokan bir durumdur. Bu durumlar insanın kendi çevresindeki kişilerin neden olduğu duygusal, cinsel ve/veya fiziksel şiddet olabildiği gibi, kazalar, hastalıklar, tıbbi girişimler gibi, insanın kendisini çaresiz hissettiği durumlar da olabilir. Bunların dışında savaşlar, doğal afetler, ölümler, göçler ve terör olayları da travma nedenidir. 

Çocukluk çağında meydana gelen travmalar çok daha derin ve kalıcı izler bırakırlar. En önemli çocukluk çağı travmasına neden olan durum, çocuk istismarıdır. Çocuk istismarı; çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikososyal gelimini olumsuz etkileyen; bir yetişken, toplum ya da devlet tarafından bilerek veya bilmeyerek çocuğa uygulanan davranışların tümüdür. Kızlar, erkeklerden 3 kat fazla istismara maruz kalırlar. Kız çocuklarına istismar eden büyüklerin % 96’sı erkek, % 80’i çocuğun tanıdığı bir kişidir.

Çocuk başına gelen tehditle başa çıkmaya çalışır. Vücutta ve beyinde stres yanıtı oluşur, kavga ederek veya kaçarak durumla başa çıkma veya kaçma sağlanmaya çalışılır (savaş/kaç yanıtı). Ancak bu çoğunlukla mümkün olmaz. Oluşan stres yanıtı vücutta stres hormonu kortizol düzeylerinin yükselmesine neden olur. Tehdit ile baş edilemediği ve /veya tehdit uzun sürelerle tekrar ettiği zaman kortizol normal düzeylerine inemez. Beyindeki kortizole hassas beyin bölgelerinde (hippokampüs, amigdala) değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler sonucunda, çocuk büyümesine ve travma geçmişte kalmasına rağmen en küçük uyaranla savaş/kaç yanıtı oluşur. Bu ise hipotalamopitüiter eksende (HPA) bozulmaya, kronik stres yanıtı ve kortizol yüksekliğine ve sempatik aktivite baskınlığına yol açar. Post travmatik stres bozukluğu, depresyon ve/veya anksiyete dışında bu hastalarda pek çok hastalık görülme olasılığı yüksektir.

Travma öyküsü olan hastalarda daha sık saptanan hastalıklar:

• Sigara ve alkol bağımlılığı 
• Yeme bozuklukları 
• Madde bağımlılığı 
• Migren 
• Gerilim tipi baş ağrısı 
• Obezite 
• İskemik kalp hastalığı 
• Hipertansiyon 
• Fibromiyalji 
• Kronik yorgunluk sendromu 
• İrritabl bağırsak sendromu 
• Kanser 
• Astım 
• Alerji 
• Adet düzensizlikleri 

Mukavemet

Travma sırasında kişinin yardım isteyebilme, yardım edilme ve sevdiği ve güvendiği kişiler tarafından teskin edilme/sevgi görülmesi halinde, her travma yıkıcı etkilere neden olmayabilir. Alınan destek ve yardımla, karşılaşılan güçlüklerle başarılı bir şekilde baş etmek, uzun vadede karşılaşılan diğer güçlüklerle baş etmeyi de mümkün kılar. Buna post travmatik gelişme ve büyüme denir. Pek çok başarılı kişi, travma yaşamış olmasına rağmen güçlüklerle baş ederek ilerlemiştir. Thich Naht Hanh bu durumu çok güzel özetler: 

Nilüfer çiçeği çamurlara bulanmadan büyüyemez.