Küme Baş Ağrısı (Cluster baş ağrısı)

Nedeni tam olarak bilinmeyen bir başağrısı çeşididir ve bilinen en şiddetli ağrılar arasında yer alır. Küme denmesinin nedeni senenin belli zamanlarında atakların sıklaşması (kümelenmesi), ataklar arasında aylar bazen de yıllar boyu atak görülmemesidir. 

Ağrılar
• Senenin aynı zamanlarında ortaya çıkma eğilimi gösteren
• Başlayınca 2 hafta-3 ay süren
• Şiddetli, çok şiddetli veya dayanılmaz şiddette
• Bıçakla kesilme, yanma, delinme, oyulma, gözün içeriden itilmesi veya kesilmesi şeklinde hissedilen ağrılardır.

Ağrılar ani başlayıp, 15 dakika ila 3 saat arasında sürdükten sonra hızlı sonra erer; kümelenme zamanlarında günde birkaç kereden haftada bir kaç kereye kadar sıklıkta görülebilir. 
Ağrı; tek taraflı göz çevresi ve şakaklarda hissedilir, diş etleri, yanaklar, alın ve boyuna yansıyabilir. 
Ağrı ile birlikte gözlerde kızarma, gözlerde yaşarma, burunda tıkanıklık, burunda dolgunluk, burun akıntısı, alında ve yüzde terleme, göz bebeğinde küçülme ve/veya göz kapağında ödem görülebilir. 
Ağrı sırasında, migren hastalarının  serin ve karanlıkta hareketsiz yatmak istemelerine karşı, küme baş ağrısı hastaları yerlerinde duramaz ve devamlı hareket ederler; hatta bazı hastalar başlarını duvara vurur, bazıları da kendilerini yumruklar. 
Vücudun biyoritmini, bir anlamda iç saatini düzenleyen hipotalamus bezinin etkilenmesi nedeniyle ağrıların senenin belli zamanlarında görüldüğü düşünülüyor. Hipotalamik etkilenme ile birlikte yüzün hissini sağlayan trigeminal sinir hassasiyeti de ağrıların oluşumuna katkıda bulunur. Ağrı oluşumunda rolü olan diğer bir faktör ise trigeminal sinir çevresinde bulunan mast, yani alerji hücreleri ve salgıladıkları histaminin oluşturduğu değişikliklerdir. 
Küme baş ağrısı ailevi yatkınlık gösterir. Erkek olmak, 30-50 yaşında olmak, sigara kullanmak, büyürken evdeki erişkinlerin yoğun sigara kullanımı ve kafa travması öyküsü, ağrı ortaya çıkma olasılığını artıran faktörlerdir. 

Ağrıyı artıran dış etkenler:
• Stres
• Alerjiler
• Mevsim geçişleri
• Sigara kullanımı
• Alkol kullanımı
• Nitrogliserin ( kalp damar genişletici) kullanımı 
• Çok sıcak hava
• Çok soğuk hava
• Parlak ışıklara maruz kalmak
• Yüksek irtifa
• Uçak yolculukları
• Havada basınç değişiklikleri. 

Bazı hastaların ağrıları klasik olarak sene içerisinde belli zamanlarda kümelenme gösterirken, bir grup hastanın ağrıları kümelenme göstermeksizin devamlı ortaya çıkar (% 10 hasta böyledir, kronik küme baş ağrısı olarak adlandırılır. 

Tanı 
Nöroloji hekiminin muayenesinden sonra diğer nedenleri dışlamak için ayrıntılı kan tahlilleri, beyin damarları ve beynin görüntülenmesi, dahiliye, göz ve alerji hastalıkları uzmanlarının değerlendirmesi istenebilir. 

Ayırıcı Tanıda
• Tansiyon yüksekliği
• Alerjik reaksiyonlar
• Beynin damarsal problemleri
• Migren
• Akut glokom krizi
• Boyun damarlarında yırtılma
• Trigeminal nevralji yer alır. 

Tedavi
Ağrı sırasında hastaya burundan maskeyle, 10-20 dakika süreyle, dakikada 8 ila 12 litre oksijen vermek ağrıyı geçirir. Oksijen dışında ağrı kesiciler ve triptanlar kullanılabilir.  Çok sık veya çok şiddetli atak geçiren hastaların koruyucu tedavi kullanması gerekir. Koruyucu tedavi için kalsiyum kanal blokerleri, duygu durum düzenleycisi lityum, anti epileptikliler ve kısa süreli kortizon tedavisi uygulanabilir. Uyku problemi olan hastalarda melatonin takviyesi yapmak küme başarılarının da azalmasını sağlamaktadır. 

Ağrıyı azaltmak için yardımcı yöntemler:
• Hastaların alerjiyi artırmayacak şekilde beslenin 
• Stresle baş etme yollarını öğrenin
• Düzenli, kendinizi yormadan ve aşırıya kaçmadan spor yapın
• Sigarayı bırakın
• Alkol alımını azaltın
• Atak sırasında alkol kullanmayın, diğer zamanlarda tüketiminizi azaltın
• Gluten ve inek süt ve süt ürünlerini tüketmeyin
• Uyku hijyenine dikkat edin. 

Yeşil reçeteli ilaç kullanımı aralıklı gelen ağrıları sıklaştırarak kronik küme baş ağrısı ortaya çıkmasına neden olabilir, mümkünse kullanılmamalıdır.