Histamini yıkan enzimler; HNMT, DAO, amin oksidazlar ve diğerleri

Besinlerle alınan/ bağırsaklarda sentezlenen/ ortamda bulunan histamin başlıca iki enzim ile etkisiz hale getirilir: 

1. Sindirim sisteminde ince bağırsaklarda diamin oksidaz (DAO) enzimi. Bu enzim oksidayon yaparak histamini indirger. 

2. Beyinde, kanda ve akciğerlerde histamin N metil transferaz (HNMT) enzimi. Bu enzim ise metilasyon ile histamini indirger. 

DAO (histaminaz, AOC1) enzimi, bağırsak içinde besinlerle alınan veya bakteriler tarafından sentezlenen histamini indirgeyerek hücre çeperini aşmadan bağlanarak onu etkisiz hale getirir (bar fedaisi gibi); bağırsaklardaki histamin kana karışamaz. 

DAO enzimi bağırsak duvarını tek sıra halinde döşeyen hücrelerin bağırsak boşluğuna komşu yüzeylerinde, fırçamsı kenar komşuluğunda bulunur, histamin haricinde pütreskin ve kadaverin gibi diğer aminleri de indirger.

DAO düzeyleri düşük olunca veya yüksek düzeyde histamin içeren besin tüketildiğinde, bağırsak içindeki histamin hızla kana karışır. Kana karışan ve akciğerlere ve diğer organlara ulaşan ve beyinde nöronlar tarafından salınan histamin HNMT tarafından indirgenir. 

DAO bağırsak duvarını kaplayan bağırsak epitel hücreleri enterositler tarafından sentezlenir. Bu nedenle bağırsak duvarına zarar veren her türlü hastalık/ durum ve bağırsak enflamasyonu, DAO eksikliğine neden olabilir.  

DAO enzimi, bağırsaklar dışında böbrekte ve plasentada da yüksek düzeylerde bulunur. Hamilelikte DAO düzeyleri bazen 1000 katına kadar artabilir. 

Kalıtsal veya yeni ortaya çıkan mutasyonlar nedeniyle DAO enzim düzeyleri veya aktivitesi düşük olabilir. 

DAO enzimi bakır, kalsiyum, C ve B6 vitaminini kofaktör olarak kullanır, bu nedenle bu mineral ve vitaminlerin eksikliği yapan tüm nedenler hem DAO eksikliğine hem de histamin intoleransına neden olur. Omega 3 uzun zincirli yağ asitleri bağırsaklarda DAO sentez ve salınımın artırır, bu nedenle omega -3 eksikliği olan hastalarda DAO düzeyleri diğer faktörlerden bağımsız olarak düşük olabilir. 

DAO enzimi etkinliği, adet döngüsü ile değişir. Adet döngüsünün ilk yarısında daha düşük, yumurtlama sonrası foliküler fazda ise daha yüksektir. 

 DAO enzimi, histamin dışında triptamin, serotonin, pütreskin ve kadaverini de indirger. Bu nedenle besinlerle fazla histamin almadan diğer biyojenik aminleri fazla tüketmek de DAO’yu bloke ederek az miktardaki histaminin bile etkilerini göstermesine neden olabilir. 

Bağırsaklar içerinde DAO tarafından indirgenmeyen histamin molekülleri kana karışarak tüm vücuda dağılır. Kanda ve beyinde histaminin indirgenmesinden HNMT sorumludur.

HNMT eksikliği olan hastalarda nörolojik yakınma görülme olasılığı daha yüksektir. 

HNMT, s-adenozil metyoninden (SAMe) bir metil alarak, histamini metilhistamine indirger; metilasyon problemi olan hastalarda bu nedenle beyinde ve akciğerlerde histamin molekülleri indirgenemeyip etkilerini sürdürür.

HNMT düzeyleri düşük olursa yüksek histamin alımı ardından görülen baş ağrısı, baş dönmesi ve uykusuzluk ortaya çıkabilir.

Metilasyon kusuruna yol açan folik asit, B12, B2, B6 vitaminleri ve çinko eksikliği histamin düzeylerinin artmasına neden olabilir; folik asit ve diğer B vitaminlerinin eksikliği histamin intoleransı bulgularını artırır. 

Histamin düzeylerine dolaylı olarak etki eden bir enzim daha vardır: Monoamin oksidaz B (MAO-B).

MAO-A serotonin, melatonin, norepinefrin ve epinefrini etkisiz hale getirirken, MAO-B N-metil histamin, feniletilamin ve benzilamini yıkar. Dopamin, tiramin ve triptamini ise ikisi birden indirger. 

MAO-A inhibitörü antidepresanlar serotonin, noradrenalin ve dopamini artırarak, beyinde histamin düzeylerinin dolaylı olarak artmasına neden olabilir.

MAO-B enzimi yetersiz kaldığında biriken N-metil histamin HNMT enziminin daha az çalışmasına neden olur. 

Poliamin oksidazlar (PAO) dolaylı yoldan histamin düzeylerinin artışına engel olurlar. PAO, spermin/spermidin ve agmatini indirgeyerek düzeylerini düşürür. Böylelikle histamini yıkmak için ortamda daha fazla DAO hazır olur, histamin düzeyleri yükselmez. 

Histamin sentezleyen ve salgılayan nöronların birbiriyle ilişkide olduğu sinapslarda artan histamin ve metil histamini ise  asetaldehit dehidrojenaz (ALDH) enzimi indirger. ALDH enzimi karaciğerde alkollü içecekler ile alınan etanölü indirgeyip atılmasını sağlayan enzimdir. Fazla alkol alımında enzim yetersiz kalır ve asetaldehit düzeyleri yükselir, alkol sonrası akşamdan kalma etkilerinden bu molekül sorumludur. Fazla alkol alımı sonrası histamin düzeyleri artar, histamin intoleransı bulguları ortaya çıkar. Alkolle birlikte pütreskin içeren gıdalar tüketilirse, veya DAO enzimi eksikliği varsa bulgular çok daha şiddetli olur. 

ALDH geni mutasyonu olan hastalar alkol aldıktan sonra histamin intoleransı bulgularından, özellikle yüzde kızarma ve kalp çarpıntısından yakınırlar. Yakınmalara karın ağrısı, sıcak basması, terleme ve halsizlik de eşlik edebilir.