Çocukluk çağı travmaları, enflamasyon, otoimmunite ve kronik hastalıklar

Tags

Çocukluk çağı travmaları çocuğun bedeninde pek çok değişikliğe neden olur. Strese karşı verilen yanıtları bozar, beyinde değişikliklere neden olur, sempatik aktivite baskınlığına neden olur, serotonin metabolizması etkilenmesi ile serotonin düzeyleri düşer, bağışıklık sistemi etkilenir.

Travma ayrıya bağışıklık genlerinde epigenetik değişikliklere ve stres hormonu reseptörlerinde metilasyon patterni değişikliklerine neden olarak abartılı bağışıklık yanıtına neden olabilir.

Çocukluk çağı travması geçiren çocukların erişkinliklerinde CRP, ve enflamatuar sitokinler IL-6 ve TNF alfa yüksek, yani artmış enflamasyon hali bulunmaktadır. Enflamatuar kimyasallardaki bu artış en belirgin olarak fiziksel ve cinsel şiddet sonrası görülmektedir. Bunların yanında ölüm, boşanma veya diğer nedenlerle anne babadan ayrı kalmak da (özellikle erken dönemde) özellikle CRP düzeylerini yükseltebilmekte ve beyinde enflamasyonu artırabilmektedir. Sitokin düzeyleri ne kadar yüksekse, depresyon bulguları/şiddeti o denli fazla olmaktadır.

Çocukluk çağı travması öyküsü olan hastalarda sağlıksız davranış şekilleri: madde bağımlılıkları, sigara bağımlılığı, alkolizm, fazla alkol tüketimi, erken cinsellik, riskli cinsel ilişkiler sıklığında artış, yeme içme bozuklukları, kilo problemleri ve hareketsizlik sıklıkla görülmektedir.

Bu enflamasyon ve HPA eksenindeki bozukluklar sonucunda erişkinlikte psikiyatrik rahatsızlıklar; depresyon, kaygı bozuklukları, psikoz ve travma sonrası stres bozukluğu dışında pek çok hastalığın sıklığı artmaktadır.

Bu hastalıklar:

Kronik ağrı sendromları, migren ve kronik migren, fibromiyalji
Uykusuzluk, uyku problemleri ve hastalıkları
İrritabl bağırsak sendromu
Kalp damar hastalıkları
Tip II diyabet
Metabolik sendrom
Akciğer hastalıkları, tüberküloz
Karaciğer hastalıkları
Tiroid bezi hastalıkları
Zor menopoz
Kanserler
Otoimmün hastalıklardır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde 15.357 kişi üzerinde çocukluk çağı travmalarının otoimmün hastalık gelişimine etkisi ve bu hastalıklardan hastaneye yatış oranları araştırılmış.

Ayaktan takip edilen hastalar değerlendirme kapsamına alınmadığı için bazı hastalıkların görülme oranları değişebilmekle birlikte şu otoimmün hastalıkların sıklığında artış görülmüş:

İnsüline bağımlı diyabet
Otoimmün trompositopenik purpura
Romatoid Artrit
Otoimmün tiroid hastalıkları (Graves hastalığı, Hashimoto hastalığı)
İdiopatik pulmoner fibrozis
Multipl skleroz
Sedef hastalığı
Çölyak hastalığı
Sistemik lupus eritamatozus
Otoimmün hemolitik anemi
Pernisiyöz anemi
Skleroderma
Sjögren hastalığı
Myastenia gravis
Vitiligo

Çalışmada hastaların %64’ü en az bir çocukluk çağı travması tarif etmiş. Travma sayısı arttıkça, otoimmün hastalık gelişim ve hastaneye yatış olasılığı artmış; bu durum en belirgin romatolojik hastalıklarda görülmüş.

Travma sonrası otoimmün hastalık gelişenlerin % 80’ kadın. Yazarlar bu durumu kadınların daha abartılı bağışıklık yanıtı oluşturmalarına ve östrojenin stres reseptörleri üzerindeki etkilerine bağlamışlar.

Hastaların önemli bölümü hastalık öncesi ortalama 20 sene önce öncesi travma yaşadıklarını ifade etmişler: yani travma sonrası otoimmün hastalık oluşması yaklaşık 20 sene sürmüş.

Hastaların

%10’u duygusal şiddet/ihmal
%28’i fiziksel şiddet
%21’i cinsel taciz
%27’si ev içi madde kullanımı
%19’u evde psikolojik olarak stabil olmayan, depresyonu veya psikozu olan ebeveyn/birey varlığı, aile içinde intihar öyküsü
%13’ü ev bireylerine fiziksel şiddeti uygulandığına şahit olma
%5’i evde bir bireyin hapse girmesi
%23’ü anne babadan ayrılma veya boşanma tarif etmiş.

Kadınlarda daha belirgin olmak üzere travmanın hemen öncesinde veya eş zamanlı viral enfeksiyon geçirmek otoimmün hastalık ortaya çıkma olasılığını artırmış.

Yazıda bahsi geçen durumlardan/hastalıklardan mustaripseniz ve çocukluğunuzda travma öykünüz varsa mutlaka ve mutlaka psikolojik destek almanızı ve taşıdığınız yükü azaltmanızı öneririm.

Psikolojik yardım ile birlikte yoga ve meditasyon öğrenmenizi öneririm, böylelikle travmalar ve stresle çok daha başarılı bir şekilde baş edebilir ve bağışıklık sisteminizin daha sakin olmasını sağlayabilirsiniz.

Referanslar:

1. Baumeister D, Akhtar R, Ciufolini S, Pariante CM, Mondelli V. Childhood trauma and adulthood inflammation: a meta-analysis of peripheral C-reactive protein, interleukin-6 and tumour necrosis factor-α. Mol Psychiatry. 2016 May;21(5):642-9. doi: 10.1038/mp.2015.67. Epub 2015 Jun 2. PMID: 26033244; PMCID: PMC4564950. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26033244/

2. Lu S, Peng H, Wang L, Vasish S, Zhang Y, Gao W, Wu W, Liao M, Wang M, Tang H, Li W, Li W, Li Z, Zhou J, Zhang Z, Li L. Elevated specific peripheral cytokines found in major depressive disorder patients with childhood trauma exposure: a cytokine antibody array analysis. Compr Psychiatry. 2013 Oct;54(7):953-61. doi: 10.1016/j.comppsych.2013.03.026. Epub 2013 Apr 29. PMID: 23639406. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23639406/

3. Friedman MJ, Wang S, Jalowiec JE, McHugo GJ, McDonagh-Coyle A. Thyroid hormone alterations among women with posttraumatic stress disorder due to childhood sexual abuse. Biol Psychiatry. 2005 May 15;57(10):1186-92. doi: 10.1016/j.biopsych.2005.01.019. PMID: 15866559. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15866559/

4. Goodwin RD, Stein MB. Association between childhood trauma and physical disorders among adults in the United States. Psychol Med. 2004 Apr;34(3):509-20. doi: 10.1017/s003329170300134x. PMID: 15259836. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15259836/

5. Tietjen GE, Brandes JL, Peterlin BL, Eloff A, Dafer RM, Stein MR, Drexler E, Martin VT, Hutchinson S, Aurora SK, Recober A, Herial NA, Utley C, White L, Khuder SA. Childhood maltreatment and migraine (part I). Prevalence and adult revictimization: a multicenter headache clinic survey. Headache. 2010 Jan;50(1):20-31. doi: 10.1111/j.1526-4610.2009.01556.x. Epub 2009 Oct 21. PMID: 19845782. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19845782/

6. Taghian NR, McHugh RK, Griffin ML, Chase AR, Greenfield SF, Weiss RD. Associations between Childhood Abuse and Chronic Pain in Adults with Substance Use Disorders. Subst Use Misuse. 2021;56(1):87-92. doi: 10.1080/10826084.2020.1840590. Epub 2020 Nov 2. PMID: 33131372. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33131372/

7. Hovdestad WE, Shields M, Shaw A, Tonmyr L. Childhood maltreatment as a risk factor for cancer: findings from a population-based survey of Canadian adults. BMC Cancer. 2020 Jan 29;20(1):70. doi: 10.1186/s12885-019-6481-8. PMID: 31996257; PMCID: PMC6990598. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31996257/

8. Haviland MG, Sonne JL, Anderson DL, Nelson JC, Sheridan-Matney C, Nichols JG, Carlton EI, Murdoch WG. Thyroid hormone levels and psychological symptoms in sexually abused adolescent girls. Child Abuse Negl. 2006 Jun;30(6):589-98. doi: 10.1016/j.chiabu.2005.11.011. Epub 2006 Jun 16. PMID: 16781773. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16781773/