COVID Beyin Sisi için 3 Liste

Beyin sisi olan hastalar hem konsantre olmakta, hem de hatırlamakta zorluk çektiği için beyin sisi bulguları, nedenleri ve çözümlerini sizin için tek tek liste halinde yazdım.

Liste I: Beyin sisi bulguları

• Unutkanlık
• Dalgınlık
• Dikkat dağınıklığı
• Konsantrasyon kaybı
• Kelime bulma güçlüğü
• Kelimeleri yazarken zorlanmak
• Kelimeleri kullanırken doğru kelimeleri kullandığından emin olamamak
• Yanlış kelimeleri kullanmak
• Konuşurken söyleyecek bir şey bulamamak
• Söylenilmemesi gereken sözleri ağızdan kaçırmak
• Düşünceleri toparlayamamak
• Mental performansta yavaşlama
• Fazla düşününce düşünemez olmak
• Aynı anda iki iş yapamamak
• Bir iş yaparken söylenenleri/konuşulanları duymamak/anlamamak
• Sağ ve solu karıştırmak
• Gazete ve kitap okurken düşüncelere dalmak
• Okuduğunu anlamadan sayfalarca okumak
• Düşünürken, kitap okurken, televizyon seyrederken yorulmak
• Başlanılan işleri bitirememek
• Sıradan işleri normalden uzun sürede yapmak
• Sosyal medyada farkında olmadan çok fazla zaman geçirmek
• Beyinde durma hissi
• Karar vermekte güçlük çekmek
• Evde eşyaları bulamamak/kaybetmek
• Yemek pişirirken atılmaması gereken şeyleri çöpe atmak (besinleri, mutfak aletlerini, tabakları vs.)
• Buzdolabına yemek dışı eşyalar koymak
• Çamaşır makinesine yemek koymak
• Araba veya bilgisayar kullanmada beceri kaybı
• Araba kullanırken yolu kaybetmek, yol işaretlerini kaçırmak, yolu hatırlayamamak
• Toplu taşımada durakları kaçırmak, yanlış araçlara binmek
• Markette gözünün önündekini görmemek
• Strese tahammülsüzlük
• Alınganlık, kolayca ağlamak,
• Sinirlilik, tepkisellik, tepkilerini kontrol edememek
• Evde bir odaya gidince ne amaçla gittiğini unutmak/ hatırlamamak
• Hızlı konuşmaları takip edememek, kendi düşüncelerinin hızına yetişememek

Liste II: Beyin sisini artıran faktörler/hastalıklar

• Koronavirüs enfeksiyonu
• Sitokin fırtınası
• Uzun COVID
• Koronavirüs enfeksiyonuna bağlı otonom tutulum (ortostatik hipotansiyon ve taşikardi)
• Uyku problemleri, derin uyku eksikliği
• Batı tipi beslenme
• İşlenmiş, katkı maddeli besinler
• Fazla çay ve kahve
• Besinlerin içinde eksitotoksinler (ekzorfinler, mono sodyumglutamat ve besinlerin içinde fazla glutamat (olgun domates, olgun peynirler, tütsülenmiş etler, uzun süre kaynamış kemik suyu)
• Kilolar/obezite
• Histamin entoleransı
• Migren ve fibromiyalji
• Kronik yorgunluk
• Depresyon/kaygı bozukluğu
• Hipotiroidi
• İnsülin direnci, hipoglisemi atakları
• Tip II diyabet
• Metabolik sendrom
• Disbiyozis, artmış bağırsak geçirgenliği
• Menopoz
• İleri yaş
• Melatonin eksikliği
• Anemi
• Folik asit, biyotin, B12, B1, B2, B5, B6, C, E ve D vitaminleri eksikliği
• Magnezyum, çinko, demir, selenyum eksikliği
• Omega-3 doymamış yağ asitleri eksikliği
• Polifenol ve antioksidanlardan zengin meyve ve sebze tüketiminin az olması
• Homosistein yüksekliği
• SSRI ve SNRI türü antidepresan tedavi
• PPI mide koruyucu tedavi
• Nikel alerjisi  
• Sigara kullanımı
• Çölyak hastalığı
• Non çölyak gluten/buğday hassasiyeti

Liste III: Öneriler

1. SU İÇİN; SUSUZ KALMAYIN!
2. Uykunuza dikkat edin. Daha iyi bir uyku için önerileri burada bulabilirsiniz. Daha derin uyumak için doktorunuz veya eczacınıza danışarak melatonin tablet veya magnezyum glisinat/sitrat kullanabilirsiniz. Melatonin takviyesine 1 mg ile başlayın, yavaş yavaş artırın.
3. Çay ve kahve tüketiminizi azaltın; 14:00’den  sonra içmeyin. Histamin entoleransınız varsa çay, çarpıntı, titreme, ortostatik hipotansiyon bulgularınız varsa kahve tüketmeyin.
4. Melatoninden zengin besinler tüketin (vişne, zeytin, zeytinyağı, nar, brokoli, kuruyemiş, tohum ve çekirdekler).
5. Triptofandan zengin beslenin (hayvansal proteinler, kuruyemişler, baklagiller, tohumlar).
6. Bağırsak sağlığınıza dikkat edin (kemik suyu için, gluten, şeker ve alkol tüketmeyin). Kemik suyunu en fazla 2 saat kaynatın. Histamin entoleransınız varsa dışarıda bekletmeyin, hemen soğutun/dondurun.
7. Histamin listelerine dikkat edin (Domates, çay, muz, baharat, yoğurt, peynir ve narenciye tüketimini azaltın/bırakın). Histamin listelerini burada bulabilirsiniz. Daha fazla öneri için Ne Yiyeceğimi Şaşırdım’a bakabilirsiniz.
8. Doymamış yağ ve omega 3 tüketiminizi artırın (balık, balık yağı, ceviz, semizotu, çekirdekler, kuruyemiş, keten tohumu).
9. Gluten tüketmeyin; hem beynin uyarılabilirliğini, hem bağırsak geçirgenliğini, hem de histamin entoleransı bulgularını artırır. Gluten hassasiyeti olan kimselerde 1 haftaya varan sürelerde beyin sisine neden olduğu gösterilmiştir .
10. İnek süt ve süt ürünlerini tüketmeyin; diğerlerini çok çok az, tadımlık tüketin.
11. Katkı maddeli besin tüketmeyin.
12. Rafine karbonhidrat ve şekeri hayatınızdan çıkarın. Şeker; triptofandan serotonin sentezini bozarak, mast hücrelerinden histamin salınımını artırarak, kan şekeri düzeylerinde dalgalanma ve iniş-çıkışlara neden olarak, son olarak da insülin direncine yol açarak beyin sisine iyi gelmez.
13. Serotonin düzeylerinizi artıracak şekilde beslenin (triptofan, protein ve B vitamininden zengin besinler  (balık, deniz ürünleri, yumurta, mantarlar)
14. B12 vitamininden zengin beslenin (Balık, et, yumurta, ciğer). B12 eksikliğinin kendidi tek başına beyin sisi nedenidir.
15. Folik asitten zengin beslenin (yeşillikler, sebzeler, ciğer, balık, kuruyemişler, çekirdekler ve tohumlar). Folik asit eksikliği hem tak başına beyin isine neden olabilir, ayrıca B12 düzeylerindeki düşüklükle birlikte homosistein düzeylerini artırarak beyin sisi bulgularını şiddetlendirebilir.
16. B6 vitamininden zengin beslenin (hayvansal protein, tatlı patates, kök sebzeler, kuruyemişler, muz, kestane,, havuç, ıspanak, avokado).
17. C vitamininden zengin beslenin (narenciye, biberler, sebzeler, meyveler).
18. Selenyumdan zengin beslenin (Brezilya cevizi, kaju, kuruyemişler, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, kırmızı et, balık, deniz ürünleri, kinoa, çiya karabuğday).
19. İyottan zengin beslenin (balık, deniz ürünleri, kaya koruğu, deniz börülcesi, dereotu, iyotlu deniz tuzu).
20. Alkol tüketmeyin.
21. Sigara içmeyin.
22. Tatlandırıcı kullanmayın. Aspartam içerikli tatlandırıcılar beynin uyarılabilirliğini artırır, beyin hücresi ölümüne bile neden olabilir. Tüm tatlandırıcılar hem insülin direncine hem de bağırsakta zararlı bakterilerin çoğalmasına katkıda bulunur.
23. Düzenli egzersiz yapın. Düzenli egzersiz hem serotonin hem de BDNF düzeylerinizi artırarak beyin sisi bulgularını geriletir. Ayrıca insülin direncine iyi gelir, kilo vermenize yardımcı olur, kendinizi iyi hissedersiniz.
24. Yoga ve meditasyon yapın. Her ikisi de sempatik baskınlığı azaltır; sakinleyen limbik sisteminiz daha doğru kararlar verebilir hale gelir.
25. Stresle baş etmeyi öğrenin
26. Depresyon ve/veya anksiyete ve/veya kronik stresiniz varsa psikolojik/psikiyatrik yardım alın.
27. Yakınmalarınız çok şiddetliyse bir dahiliye ve/veya endokrinoloji hekimine muayene olun ve tetkiklerinizi yaptırın.