Hipermobilite ve Eşlik Eden Hastalıklar
Hipermobilite, bağ dokularının gevşek/güçsüz/yetersiz olmasına bağlı olarak, eklemler ve cildin normalden fazla esnek/hareketli olmasıdır. Vücut/ iskelet/bağ dokusu olması gereken kadar güçlü değildir.
Hipermobilite tanısı için Beighton kriterleri kullanılır: Aşağıda gördüğünüz şekilde değerlendirme yapılır (resimler https://www.ehlers-danlos.com/assessing-joint-hypermobility/’den alınmıştır).
Elinizi masanın üzerine koyun. Diğer elinizle serçe parmağınızı el sırtına doğru kaldırın. Serçe parmağınız, arkaya doğru 90 dereceyi geçiyorsa 1 puan verin. Diğer elinizde tekrarlayın, yine doksan dereceyi geçiyorsa 1 puan daha verin.
Elinizi avuç içi yere bakacak şekilde ileriye doğru uzatın. Diğer elinizle uzattığınız elin baş parmağını bilek içine değdirmeye çalışın. Değiyorsa 1 puan verin. Diğer elinizde tekrarlayın, değiyorsa 1 puan daha verin.
Avuç içleri tavana bakacak şekilde kollarınızı yana açın. Ön kolunuz, üst kolunuz ile düz bir çizgide kalmıyor, dirsek içi açısı 180 dereceyi geçiyorsa her iki taraf için 1’er puan verin.
Ayakta durduğunuzda dizleriniz içeri/arkaya gidiyor, alt bacağın ön kısmı dize göre 10 dereceyi geçiyorsa her iki taraf için 1’er puan verin.
Dizlerinizi kıvırmadan öne eğildiğinizde avuç içleriniz yere değiyorsa 1 puan verin.
Hipermobilite: 9 üzerinden 5 ve daha fazla puan alırsanız; hipermobil, yani fazla esneksiniz demektir.
Toplumda hipermobilite görülme sıklığı %3-10’dur; çocuklar, ergenler ve kadınlarda sıklık daha yüksektir.
Hipermobiliteye sıklıkla ortostatik entolerans ve çarpıntı eşlik eder.
Ortostatik entolaernası olan hastalarda :
- Ayağa kalkınca tansiyon düşmesi
- Ayağa kalkınca göz kararması, baş dönmesi, sallanma hissi
- Ayağa kalkınca bayılacakmış gibi olma, bayılma
- Uzun süre ayakta durunca göz kararması, dengesizlik, bayılma
- Egzersiz yaparken (özellikle dik veya ayakta) bayılacak gibi olma
- Görmede bulanıklaşma, bulanık görme, yakını/uzağı görememe olur.
Ortostatik entoleransı olan hastalarda bu bulgulara sıklıkla çarpıntı eşlik eder.
POTS, yani postural taşikardi sendromu, oturur veya yatar pozisyondan ayağa kalkmakla, kalp atım hızının normalden fazla artması (hızlanması) ve 10 dakika boyunca hızlı kalmasıdır. Erişkinlerde bu artış dakikada 30, çocuklarda dakikada 40 atımdır.
Hipermobil hastaların bir kısmında Ehlers Danlos sendromu bulunur; hipermobilite ile birlikte, deride aşırı esneklik ile birlikte kolay zedelenme, çürümeye eğilim, omurga, göz, diş ve kalp damar problemleri görülebilir.
POTS ve hipermobilitesi olan hastalarda eklemler beklenenden fazla hareket aralığına sahip olduğu için hastalar bir yandan daha az mobil insanların yapamadığı hareketleri yapabilir; bir yandan da –yine aynı nedenle- çok kolay sakatlanabilir ve sık eklem yeri çıkığı yaşayabilir. Hipermobil hastaların iyileşmesi normalden yavaş olur.
Oluşan ve fark edilmeyen mikrotravmalar uzun vadede dokularda/eklemlerde nedbeleşmeye neden olarak kronik ağrı ve geçmeyen sakatlığa neden olabilir.
Hastalarda sıklıkla kronik ağrı sendromları fibromiyalji ve kronik yorgunluk ile birlikte semptomları, ortostatik entolerans, mesane problemleri, otonom tutulum, IBS, skolyoz, mitral valv prolapsusu, aort damar anomalileri görülebilir. Diş ve diş eti problemleri ve gözün lens/irisinde problemler de sıktır.
Hipermobilitesi olan IBS hastalarında kabızlık çok sıktır, tedaviye direnç yüksektir.
Bu hastalarda damar duvarı/cidarının fazla elastik olması/güçlü olmaması nedeniyle, özellikle ayakta dururken kan yer çekimine karşı kalbe doğru yönlendirilemez ve ayak/bacaklar veya karın içinde göllenir. Hastaların pek çoğunda beraber olabilen otonom tutulum yakınmalarının daha şiddetli olmasına/hissedilmesine neden olabilir.
Bazı hastalarda gevşek/yerinde sabit durmayan bağ dokusu elemanları/ligamanlar ve bağlar, damarları sıkıştırarak kan akımını engelleyebilir. Buna vasküler kompresyon denir.
En sık görüldüğü yerler:
- Karında çölyak veya mezenterik arterleri (bazen de çölyak pleksusu) sıkıştıran medyan arkuat ligaman. Bu hastalarda yemekten sonra şiddetli karın ağrısı görülebilir.
- Omurilikten çıkan sinirler ve/veya aortadan çıkan damarların kola giderken, köprücük kemiğinin altında sıkışmasına bağlı torasik çıkış sendromu. Şah damarı ve çevresinde sempatik sinirlerin/ganglionların kompresyonu sempatik baskınlığı ikinci bir yoldan artırabilir. Bu hastalarda kol veya başın hareketleri beyne veya kola giden kan akımını aksatabilir.
- Pelvisin içindeki damarlarda. Hipermobil hastalarda toplum sıklığından daha fazla uyku problemleri, merkezi duyarlılık artışı, depresyon ve kaygı bozukluğu görülür.
