Merkezi sinir sistemi ve histamin: Azı karar, çoğu zarar…

Beynin kumanda merkezi hipotalamus içinde bulunana tuberomamiller nukleusda histamin sentezlenir, buradaki histaminerjik nöronlar beynin tüm bölgelerine ulaşır. Histaminerjik nöronlar sabah tam uyanıklıkta aktif hale gelir, uyku saatlerine doğru aktivite azalır, uykuya geçiş ile birlikte aktivite neredeyse sıfırlanır.

Bunu dışında kan, damarlar ve bağışıklık sistemi hücreleri ile de hem histamin salgılanması hem de beyne histamin girişi olur.
Sindirim sisteminde histamin midenin gastrik asit sentezini düzenler. Bağırsaklarda yüksek miktarda histamin veya histamin reseptörü bulunması bağırsakları uyarıcı etkiye sahiptir: ishal, bağırsak hareketlerinde hızlanma, bulantı, kusma veya karın ağrısına neden olabilir. IBS veya gıda alerjisi/entoleransı olan hastaların bağırsaklarında normalden fazla histamin reseptörü bulunur.

Histamin bağışıklık sisteminin hem doğumsal (doğuştan var olan) hem de edinsel (sonradan edinilen/kazanılan) bölümlerinde, dolayısı ile bağışıklık yanıtlarının düzenlenmesi ve otoimmün süreçlerde rol alır.
Hipotalamusda sirkadiyen ritimlerin, uyku uyanıklık döngülerinin düzenlenmesi ve iştah üzerinde etkileri vardır.
Histamin salgılayan mast hücreleri hipotalamus, beyin zarları meninksler, ve gri madde içindeki damarların çevresinde yoğun olarak bulunur. Zararlı maddeler veya antijen ile karşılaştıklarında çok kısa sürelerde histamin salgılarlar. Kan beyin bariyerinin bozuk olduğu veya enflamasyon/hastalık hallerinde mast hücreleri beyin dokusuna çok hızlı geçiş yapıp histamin salgılayabilir.

Mast hücreleri yeni yolakların oluşumu için var olan yolakların yeniden düzenlenmesinde rol aldığı için özellikle ergenlik öncesinde çocukların beyinlerinde yüksek düzeyde bulunur.
Beyinde mast hücresi veya nöronal kaynaklı histamin salınımı sonrasında histamin molekülleri histamin N metil transferaz (HNMT) tarafından hızlıca yıkılır, beyinde yüksek düzeyler çıkmasının önü kesilir.
H1 ve H2 beyin ve perifer, H3 beyin, H4 sadece periferde bulunur.
H1 reseptörleri ile etkileşen histamin beyin sapı, hipotalamus, talamus, amigdala, ve hipokampüs üzerinde uyarıcı etkiye sahip. Yeni şeylere merak, öğrenme, enerji ve endokrin sistemleri üzerine etkili. H1 reseptörleri bozukluklarında uyku bozuklukları, duygudurum değişiklikleri, yeme içme bozuklukları, ağrı ve enflamasyon görülebilir. Birinci jenerasyon antihistaminikler, bazı antidepresan ve antipsikotikler H1 reseptörleri üzerinden etki gösterirler.

H2 reseptörleri orta beyinde ve beynin yüzeyinde, ayrıca mide ve bağışıklık sistemi hücrelerinde bulunur. Öğrenme ve hafıza üzerinde etkileri vardır. H2 reseptör blokeri ilaçlar, mide koruyucu olarak gastrit tedavisinde kullanılırlar.
H3 reseptörleri sadece beyinde bulunur. Dopamin ve serotonin, asetil kolin, ve GABA salınımı üzerine etkilidirler. Nöroleptikler (örn. Klozapin)H3 reseptörleri üzerinden etki gösterir.
H4 reseptörleri sindirim sistemi, kan hücreleri, dalak ve karaciğer hücrelerinde bulunur.
Yüz siniri trigeminal sinirde H1 ve H3 reseptörler bulunur; beyin zarları ve damarların çeperinde bulunan trigeminal sinir dallarının histamin ile uyarılması baş ağrısının önemli nedenlerinden birisidir.

Histamin hipotalamus suprakiazmatik nukleusu etkileyerek, gündüze benzer bir gösterir, sirkadiyen ritimleri etkileyerek uyku bozukluklarına yol açar.
Stres, hem beyinde hem de bağırsaklarda daha fazla histamin salınmasına yol açar. Ayrıca stres nedeniyle hipotalamusdan salınana CRH (kortikotropin) mast hücrelerinden histamin salınmasına neden olur.
Yüksek histamin düzeyleri, yüksek prolaktin düzeylerine neden olabilir.

Beyin ve sinir sisteminde yüksek histamin düzeylerinin sonuçları: