Dr.Banu Taşçı Fresko tarafından, kendisine ait www.banutascifresko.com adlı site üzerinden gerçekleştirilen internet ortamındaki faaliyetler kapsamında çerezler kullanılmaktadır.
Gizliliğe genel bakış
PPİ Tedavinin Nörolojik istenmeyen Sonuçları
Uzun süreli ve reçetesiz PPİ kullanımına bağlı olarak nörolojik ve nöropsikiyatrik problemlerin görülme riski artar
PPİ kullanımı ile pek çok nörolojik problem görülebilmektedir; bu istenmeyen yan etkilerin ortaya çıkma riski uzun süreli ve yüksek dozda kullanımda daha belirgindir, ancak kısa süreli ve/veya düşük dozlarda da görülebilir.
PPİ kullanımı sonucu görülen başlıca nöropsikiyatrik istenmeyen yan etkiler:
- Baş ağrısı
- Migren ağrısı sıklığında artış
- Depresyon
- Beyin sisi
- Kaslarda kramp
- Kas kitlesi kaybı (sarkopeni)
- Kas ağrısı (miyalji)
- Fibromiyalji
- Yorgunluk
- Uykusuzluk
- Kulak çınlaması
- İşitme kaybı
- Vertigo, baş dönmesi
- İşitme azalması/ kaybı
- Görme problemleri
- Uyuşma, kol ve bacaklarda karıncalanma, sinir harabiyeti (polinöropati)
- Kas harabiyeti (rabdomiyoliz)
- İnme, beyin damar hastalıkları
- Dengesizlik, ataksi, serebellar bulgular
- Titreme (tremor)
- Karpopedal spazm (ebe eli) ve tetani (kalsiyum düşüklüğü ile birlikte)
- Karın kaslarında kasılma
- Halüsinasyon ( kalsiyum ve potasyum düşüklüğü ile birlikte), deliryum
- Demans, Alzheimer hastalığı
- İleri düzeyde magnezyum düşüklüğü bunların dışında bilinç bulanıklığı, uykuya eğilim ve nadiren bilinç kapalılığına neden olabilir. Ayrıca nöbet geçirme (epileptik nöbet) olasılığını artırır.
PPİ ilaçlar, kullanıldığının ilk haftasında şiddetli baş ağrılarına neden olabilir.
Uzun süreli PPI kullanımı B12 vitamini, C vitamini, demir, magnezyum, kalsiyum ve çinko emilimini bozarak hem migren hem de gerilim tipi baş ağrılarının tetiklenmesine veya şiddetlenmesine neden olabilirler. PPİ’nin kan beyin bariyerini geçerek ve beyinde proton pompalarını ve/veya nörotransmitter salınımını etkileyerek de nörolojik yan etkilere neden olabildiği düşünülmektedir.
PPİ kullanımına bağlı ortaya çıkan magnezyum düşüklüğü, D vitamini düzeylerinde düşme, demir ve çinko düşüklüğü, endotel hasarı, oksidatif stres, insülin direnci ve enflamasyonda bulguların ortaya çıkmasına neden olabilmekte veya kolaylaştırabilmektedir.
İlacın kullanımı süresi fazla olanlar, sigara içenler ve kadınlarda bu durum daha belirgindir.
Mide asiditesinin azalması ince bağırsak içeriğini alkaliye dönmesine neden olarak bağırsak için bakterilerin dengesini bozarak bağırsak çeperi enflamasyonunu artırır, B vitamini dengelerini etkiler, artmış bağırsak geçirgenliği ve DAO (diaminoksidaz) yetersizliğine neden olarak hem dolaylı olarak migren ve gerilim tipi baş ağrılarını artırır, hem de histamin entoleransına neden olur. Histamin entoleransı da migren ağrılarının en önemli nedenlerinden birisidir.
Beyinde proton pompası aktivitesi bulunmaktadır. Sinaptik veziküllerde bulunan proton pompaları nörotransmiterlerin veziküllerin içerisine depolanmasında görev alır. Proton pompalarının etkisi ile beyin, beyin omurilik sıvısı ve kanda pH değişiklikleri görülebilir. Hayvan çalışmalarında IV olarak damardan verilen omeprazol’ün %15’i beyne ulaşmaktadır, lansoprazolün kan beyin bariyerini geçebildiği düşünülmektedir.
PPİ kullanımına bağlı sindirim sistemi florasının değişimi ağız florasını da etkiler. Orta kulak iltihabı, PPİ kullanımı ile oluşan mukozal değişiklikler ile birleşince orta kulak yapısında değişikliklere neden olabilmekte, bu da orta kulak kaynaklı nörolojik problemlere zemin hazırlayabilmektedir.
İç kulakta yer alan koklea sadece labirentin arter tarafından beslenmektedir. PPİ ilaçlar nitrik oksit sentezini azaltarak, homosistein düzeylerini yükselterek, oksidatif stresi artırarak ve/veya pıhtılaşmaya eğilimi artırarak koklear kan akımını etkileyerek iç kulak patolojilerine, işitme kaybına ve baş dönmesine zemin hazırlayabilir.
PPİ kullanan hastaların demans riski artmıştır. PPİ ilaçlar beyinde tau ve amiloid beta kaynaklı nörotoksisiteyi artırır. Bunu vaküol pompalarının işlevlerini bozarak amiloid beta plaklarının temizlenmesini engelleyerek ve tau fosforilasyonunu artırarak yaparlar. Hayvan çalışmalarında en çok lansoprazole bağlı olarak amiloid beta oluşumu görülür. Amiloid plaklar oksidatif ve enflamatuar değişikliklere neden olur; bu değişiklikler hücrelerin enerji kullanmasında hem de hücreler arası sinaptik iletişimde problemlere neden olur.
Demans oluşumuna neden olabilecek veya katkıda bulanabilecek diğer PPİ ile ilişkili faktörler: B12 vitamini eksikliği, homosistein düzeylerindeki yükseklik, D vitamini düzeylerinin düşmesi, oksidatif stres, insülin direnci ve nöroenflamasyondur. Beta amiloid plaklar aynı zamanda beyindeki işitme merkezlerini etkileyerek yaşlılıkla beraber görülen presbiakuzi (ağır işitme) riskini artırırlar.
İç kulaktaki kokleada ve beyindeki koroid pleksusda da proton pompaları bulunur. Bu pompaların etkilenmesi beyin omurilik ve iç kulak sıvılarında kimyasal değişikliklere neden olur. Bu durum da hem iç kulak hem de beyin (santral) kaynaklı baş dönmelerinin riskini artırır.
Baş dönmesinin diğer bir nedeni de magnezyum düzeylerindeki düşme olabilir. Magnezyum düşüklüğü nadir de olsa başka bulgu vermeden yürüyüşte dengesizlik (ataksi), nistagmus ve şiddetli baş dönmesi ile kendini gösterebilir. Magnezyum eksikliği beyin kan akımında azalmaya neden olarak bu tabloların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Uzun süreli PPİ kullanımına bağlı kulak çınlaması görülebilir. Kulak çınlamasının iç kulaktaki koklea proton pompalarının etkilenmesi sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kilo, Hashimoto tiroiditi, depresyon, anksiyete ve çene eklemi problemi olan hastalrda bu risk daha yüksektir.
Çocuklarda gastroözofajial reflü de hem yakınmalara neden olmakta hem de uzun vadede orta kulakta patolojilere neden olabilmektedir. Bu nedenle PPİ tedavinin kısa süreli kullanımı, takibinde H2 reseptörü antagonistlere veya lokal etkili anti asit tedaviye geçilmesi önerilir. Çocuklarda ve erişkinlerde beslenmeyi düzenlemek yakınmaları düzeltebilmektedir (Küçük öğünler yemek, rafine şeker ve karbonhidrat tüketimini asgariye indirmek/ atak zamanları mümkünse tüketmemek, gazlı içecek tüketmemek).
Magnezyum eksikliği disbiyozis, enflamasyon, oksidatif stres ve D vitamini eksikliği nedeniyle hastaları depresyona eğimli yapar, var olan depresif bulguların tedaviye yanıtını azaltır.
Batı tipi, yoğun rafine karbonhidrat içerikli beslenmede magnezyum düzeyleri düşüktür; batı tipi beslenmeyle birlikte fazla alkol, kahve tüketimi ve yetersiz sebze tüketimi, PPİ’ların neden olduğu magnezyum düzeyi değerlerini daha da düşürür.
Nadiren halüsinasyonlara da neden olabilir.
Diyabeti, kalp damar hastalığı ve tansiyonu olan, tiazid türü idrar söktürücü kullanan, böbrek problemleri olan, özellikle 60 yaş üstü hastaların sık olarak magnezyum düzeylerini (hücre içi/idrarla atılım) ölçtürmeleri ve düzeylerin düşük çıkması halinde diğer mide koruyucu tedavilerin seçilmesi gerekir.
Uzun süre PPİ kullanan (3 aydan fazla), fibromiyalji, kronik yorgunluk, depresyon beyin sisi veya diğer nöropsikiyatrik yakınması olan hastaların düzenli olarak magnezyum (hücre içi/idrarla atılım), B12 vitamini, homosistein, D vitamini, parathormon, demir, ferritin, çinko, kalsiyum, potasyum düzeylerini ölçtürmeleri ve düzeylerin düşük çıkması halinde diğer mide koruyucu tedavilerin (H2 reseptör blokeri, lokal anti asitler)seçilmesi gerekir. Serum magnezyumu yanıltıcı normal olabilir; eritrosit içi veya idrarla atılan magnezyum düzeyleri daha iyi bilgi verir.
Vegan ve vejetaryen hastaların mide problemlerinin tedavisinde mümkünse PPİ kullanılmaması önerilir.
Sigara içen, 60 yaş üstü, çoklu ilaç kullanan, diyabet, kalp damar hastalığı, böbrek hastalığı veya bağırsak hastalığı olan hastaların riski daha yüksek olduğu için daha sıkı izlem önerilir.
*
Yukarıdaki bilgiler ışığında kullandığınız PPİ ilacı doktorunuza sormadan aniden bırakmayın. Uzun süreli PPİ kullanımı midede gastrin seviyelerini yükselttiği için bırakma sonrası yakınmalarında belirgin artış meydana gelebilir. Doktorunuzun önerisi ile tedricen azaltmak/kesmek ve gerekirse diğer mide koruyucu tedavilere geçmek uygun olacaktır.
Kaynakça:
1. Proton Pump Inhibitors: Are They a Real Threat to the Patient? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30320163
2. https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/proton-pump-inhibitors
3. Adverse Effects of Proton Pump Inhibitors-Evidence and Plausibility. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31640115
4. The risks of long-term use of proton pump inhibitors: a critical review. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31019676
5. Adverse effects of proton-pump inhibitor use in older adults: a review of the evidence.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28861211
6. Cardiovascular Risk of Proton Pump Inhibitors. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6822659/
7.The Safety of Long-term Daily Usage of a Proton Pump Inhibitor: A Literature Review. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31523592
8. Proton Pump Inhibitors, H2-Receptor Antagonists, Metformin, and Vitamin B-12 Deficiency: Clinical Implications. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30032223
10. Magnesium: The Forgotten Electrolyte-A Review on Hypomagnesemia.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6524065/
11. Proton pump inhibitor-induced hypomagnesemia: A new challenge. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24175253
12. Magnesium and Drugs. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31035385
13. Hypomagnesemia and proton-pump inhibitors. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23808631
14. Adverse cardiovascular and blood pressure effects of drug-induced hypomagnesemia. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31795777
15. Proton pump inhibitors and dysbiosis: Current knowledge and aspects to be clarified. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6580352/
16. Bowel symptoms in patients that receive proton pump inhibitors. Results of a multicenter survey in Mexico. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29678362-bowel-symptoms-in-patients-that-receive-proton-pump-inhibitors-results-of-a-multicenter-survey-in-mexico/
17. PPI Long Term Use: Risk of Neurological Adverse Events? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6331532/
18. https://www.cambridge.org/core/journals/international-psychogeriatrics/article/use-of-protonpump-inhibitors-is-associated-with-depression-a-populationbased-study/AB3DFBB4383D3FB0928609444B60305F
19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31754136-proton-pump-inhibitor-use-is-associated-with-a-broad-spectrum-of-neurological-adverse-events-including-impaired-hearing-vision-and-memory/
20. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29755512-proton-pump-inhibitors-and-dementia-physiopathological-mechanisms-and-clinical-consequences/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24853165-proton-pump-inhibitor-related-headaches-a-nationwide-population-based-case-crossover-study-in-taiwan/
22. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28681266-muscular-adverse-drug-reactions-associated-with-proton-pump-inhibitors-a-disproportionality-analysis-using-the-italian-national-network-of-pharmacovigilance-database/
23. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27539734-proton-pump-inhibitors-risk-for-myopathy/
24. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27838824-proton-pump-inhibitors-and-risk-of-rhabdomyolysis/
25. [Rhabdomyolysis associated with long-term treatment of esomeprazole]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5265797/
26. Proton pump inhibitors use and dementia risk: a meta-analysis of cohort studies. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30762748-proton-pump-inhibitor-use-and-risk-of-dementia-systematic-review-and-meta-analysis/
27. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31915695-possible-effects-of-proton-pump-inhibitors-on-hearing-loss-development/
28. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31934342-hypomagnesaemia-induced-recurrent-cerebellar-ataxia-an-interesting-case-with-successful-management/
29. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29605975-advantages-and-disadvantages-of-long-term-proton-pump-inhibitor-use/