Hipokrat bundan təxminən 1500 əvvəl, bütün xəstəliklərin bağırsaklardan başladığını söylemiş. Tıp dünyası bunun həqiqətən belə olduğunu son 20-30 il qəbul etmiş vəziyyətdədir.

Bağırsaklar ilə əlaqəsiz görünən kronik ağrılar, depresyon, anksiyete və digər çox nörolojik xəstəlik, bağırsaklar düzelince düzəldilir, müalicəyə daha yaxşı cavab verir.

1998-ci ildə Dr. Michael Gershon bağırsaklar üçün ilk dəfə ikinci beyin terimini istifadə etmişdir. İkinci beyin denmesinin əsas səbəbi bağırsakların özünə aid bir sinir sistemi olması və mərkəzi sinir sistemindən müstəqil çalışabilmesidir. Sindirim sisteminin özünün 500 milyon sinir hüceyrəsindən ibarət olan bir sinir sistemi var. Anne karnında beyinden əvvəl inkişafı səbəbiylə ilk beyin də denebilmektedir. Bağırsağın gün içində ritmik döngüleri, uykudaki brain döngülerine bənzəyir. Beyinde ve omurilikte kullanılan pek çox nörotransmitter (ileti kimyasalı) bağırsaklarda üretilir.
Bunlar arasında ən əhəmiyyətli serotonin, dopamin və BDNF'dir. Bu kimyasallarda oluşan değişiklikler depresyondan demansa çox hastalığa neden olur. Kronik ağrıların, migren ve fibromiyalinin ortaya çıkmasında ve ağrıların şiddetli seyretmesinde bu kimyasalların düzeylerinin əhəmiyyəti böyüktür.

Bağırsakların içinde yaşayan bakterilerin (mikrobiyom-mikrobiyota) sentezlediği çox vitamin və kimyasal da hem beynin üstünde hem de neuronların arasında informasiya ilə istifadə olunur.

Sindirim sistemi ağız içinden başlar, yemek borusu, stom, 12 parmak bağırsağı, kiçik bağırsaklar, kalın bağırsak ve rektum ile davam edir, anüs ile sonlanır. Sindirim sistemi, hər şeyin vücudun içində bir uçtan uca taşınması, alınması, besin maddeleri, vitamin, mineral və elektrolitlerin emilimi və sonrasında artıq alınan materialdan kənarlaşdırılır.
Sindirim sistemi Rus matruşka bebekleri kimi iç içe geçmiş, 7 qatlı və 9 metrelik bir borudur. Sindirim sisteminin içi xarici dünya ile bağlıdır ve vücudun içi ile arasında bağırsak hücrelerinden oluşan bariyer vardır.Tüm vücudun immuniteti sisteminin 80'ini oluşturan immunitet sistemi, bağırsakların içi ve çevresinde bulunur ve bağırsakla ilişkili lenf dokusu olaraq adlandırılır.
Bağırsak duvarını örtən və xarici dünya ile temas halinde olan katmanı tek sıra bağırsak hücreleri enterositlerden ibarətdir. Enterositleri tek sıralı bir tuğla duvar olaraq düşünebilirsiniz. Bağırsağın içini plastik bir boru kimi düşünün. Bu hücreler bu borunun daxili çeperini fayans kimi boşluk bırakmadan döşerler.

Enterositler, hem dış dünya hem de daxili dünya arasında iletişimi təmin edir, hem de yediğimiz gıdalardan bizə lazım olan maddelerin emilimini təmin edir. Onun katmanı arasında sinir hüceyrələri və immunitet sistemi hüceyrələri var.
Enterositleri bir arada tutan sıkı bağlantılar ve bağırsak hücrelerinin en üstünde besinlerden aminoasit, şeker, mineral ve vitamin ve yağları emebilmemiz üçün parmaksı çıkıntılar bulunur. Bu parmaksı çıkıntıları, saçaklı bir halı kimi düşünebilirsiniz. Enterositlerin arasına serpiştirilmiş özelliği olan diğer hücreler ise müsin üreten goblet hücreleri ve serotonin ve diğer kimyasalları üreten enterokromafin hücrelerdir.

Bağırsak hücreleri ve sıkı bağlantılar, besinlerimizden yararlı moleküllerin emilimini təmin ederek zararlı maddelerin vücudumuza girmesine mane olurlar.
Enterik sinir sistemi, sindirim sisteminin fizyoloji tamamlığını nəzarət edir. Sindirim sistemi ilə beyin arasındakı iletişimi təmin edir. Bağırsak hareketlerini və yerli qan dolaşımını düzenler.
Beyin bağırsak ekseni, beyin və bağırsaklar arasında iki yönlü əlaqə quruluşu ifadə edir. Bu iletişimin bir de mikrobiyom (bağırsak bakterileri) ayağı var.

Bağırsak sinir sistemi, mərkəzi sinir sistemiyle parasempatik və sempatik sinir sistemi vasitəsilə davamlı əlaqə halindedir.
Bəyin; bağırsak hareketlerini, bağırsağın strese verdiği tepkileri, bağırsak geçirgenliğini ve açlık tokluk durumunu etkiler.
Bağırsaklar serotonin, dopamin, BDNF ve diğer kimyasalları üreterek, bağırsak geçirgenliğini düzenleyerek ve bağırsak bakterileri yoluyla beyni etkiler. Ayrıca bağırsak ekseninin bel kemiğini oluşturan vagus sinirinin; hormonlar, duygu durum (depresyon, kaygı ...) ve cognitive faaliyetler üzerine önemli etkileri vardır.

Bağırsak bakterileri B12, digər B vitaminləri və K vitamini üreterek beyin sağlığına dəstək olur.
Otonomik sinir sistemi, daxili orqanlarımızın funksiyalarını nəzarət edən və 90 faizi istismar edən bir quruluşdur; Sempatik sinir sistemi, stress qarşılığında verdiğimiz kavga et / neçə cavabından sorumlu sinir sistemidir. Parasempatik sinir sistemi ise bizim dinlenme, intihar, sükunet ve tamir sistemimizdir.

Parasempatik sinir sisteminin bel kemiği vagus siniridir. Vagus siniri beynin sapından çıxdıqdan sonra omurilikten geçerek bütün daxili orqana dağılır. Vagus adı da buradan gəlir. Vagus Latince "gezenti" demektir.
Vagus sinir sistemi beyninin və bağırsak arasındakı əlaqəni iki yönlü təmin edir. Vagus siniri yutma, kalp hızı, terleme, kan basıncı, bağırsak hareketleri üzerinde sahib sahibidir ..

Beyin-bağırsaklar-mikrobiyom arasında əlaqə bozulduğunda bakuklukları bunların yalnız bir parçasıdır. Bağırsak yüzeyindeki parmaksı çıkıntılar bacterium ile birlikte yediklerimizi sindirir. Yediğimiz besinlerden protein, yağ, karbohidrat, vitamin, mineral, antioksidan və nano besleyicler sindromu. Sağlamlıq beslenmek çox əhəmiyyətli amma uyğun sindirim yapabilmek çox daha önemlidir. Aslında siz nə edildiniz, neyi sindirebildiğinizsiniz, bunu unutmayın!